Powiat trzebnicki, gmina Oborniki Śląskie
(nazwa niemiecka: Klein Muritsch, Kreis Trebnitz)
Na temat dziejów Morzęcina Małego trudno znaleźć jakieś informacje. Dostępny materiał źródłowy na temat miejscowości dotyczy właściwie tylko XIX i XX wieku. W 1845 roku właścicielem dóbr w Morzęcinie Małym był Leitgebel. Źródło z tego roku nie wspomina w wiosce ani pałacu, ani folwarku. W 1856r. majątek w Morzęcinie Małym należał do Seiferta. W 1858 i 1861 roku jego właścicielem był Hiltrop. Przed 1866 rokiem posiadłość przejął Albert Kunicke. Albert Kunicke pozostał właścicielem dóbr przynajmniej do 1876 roku. W latach siedemdziesiątych XIX wieku folwark dzierżawił porucznik Barthels z Wielkiej Lipy. W 1878r. lub 1880r. majątek nabyła rodzina von Carnap. Według książki adresowej z 1886r. posiadłość należała do majora von Carnap i liczyła 113ha, w tym 100ha pól uprawnych, 7ha łąk, 2ha lasów, 4ha dróg i podwórzy gospodarczych. W 1894 i 1902 roku w Morzęcinie Małym wzmiankowano rotmistrza Walthera von Carnap. Z czasem powierzchnia majątku wzrosła do 128ha, w tym 70ha pól uprawnych, 5ha łąk, 50ha lasów, 3ha dróg i podwórzy gospodarczych. Walther von Carnap zmarł między 1902 a 1905 rokiem, posiadłość w spadku otrzymała wdowa po nim, Pani Marie von Carnap, z domu von Schmiedeberg. Wdowa Marie von Carnap pozostała właścicielką dóbr przynajmniej do 1917 roku. W latach 1909-1917 folwark dzierżawił Alfred von Waldenburg-Würben z Wielkiej Lipy (auf Gross Lepie). W 1909 roku posiadłość liczyła 166ha, w tym 68ha pól uprawnych, 6,25ha łąk, 86ha lasów, 2ha parku, 2ha ogrodu, 1ha dróg i podwórzy gospodarczych. Pomiędzy 1917 a 1921 rokiem majątek odziedziczyła baronowa Margarethe von Seherr-Thoss, z domu von Schmiedeberg. Jako właścicielka dóbr Morzęcin Mały baronowa Margarethe von Seherr-Thoss występuje w księgach adresowych z lat 1921-1937. Za jej rządów folwark w dalszym ciągu oddawany był w dzierżawę. Dzierżawcami byli: Friedrich Schwanitz z Lipy Wielkiej (1926, 1930r.), von Neumann (1937r.). W 1937 roku majątek liczył 163ha, w tym 55ha pól uprawnych, 6ha łąk, 96ha lasów, 2ha parku, 2ha ogrodu, 2ha dróg i podwórzy gospodarczych. Niejasne są losy dworu i folwarku po 1945 roku. Trudno określić czy w miejscowości funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne, czy też rozparcelowano dobra. Dwór zamieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie w dalszym ciągu obiekt pełni funkcję mieszkalną i jest własnością kilku mieszkających w nim rodzin. Budynek można zobaczyć tylko z zewnątrz. Na zachód od dworu rozciąga się duży park krajobrazowy. Fasada rezydencji skierowana jest na dawny dziedziniec gospodarczy, wokół którego zachowana jest część zabudowań gospodarczych.
Dwór
O istnieniu dworu w Morzęcinie Małym nie wspomina źródło z 1845 roku. Jak jednak twierdzi Jozef Pilch w pracy „Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska” rezydencja miała powstać w połowie XVIII wieku. Być może budynek by na tyle skromny, że nie został odnotowany we wspomnianym wyżej źródle. Dwór przebudowano na początku XX wieku. Ostatnie remonty budynku przeprowadzono w 1980 i 1997 roku. Dwór murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym. Fasada (elewacja północno-wschodnia) ośmioosiowa, z głównym wejściem umieszczonym w centralnym, niewielkim ryzalicie, zwieńczonym neorenesansowym manierystycznym szczytem. Symetrię dworu burzy dobudówka dostawiona od strony zachodniej. Elewacje tylna siedmioosiowa, z centralnym wydatnym ryzalitem. Układ otworów okiennych częściowo przekształcony. Elewacje dworu prawdopodobnie pokryte były pseudoboniowaniem, zachowanym fragmentarycznie na wysokości drugiej kondygnacji. Część okien w prostych opaskach. Budynek dzielą wydatne gzymsy: wieńczący i międzykondygnacyjny. Wnętrza prawdopodobnie w układzie dwutraktowym, z centralną sienią, w przedłużeniu której klatka schodowa.
Zabytki w Morzęcinie Małym
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Morzęcinie Małym. W ewidencji zabytków miejscowości ujęto: cmentarz, dwór (ul. Zamkowa 1), zespół folwarczny (ul. Jana Pawła II).
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Morzęcina Małego nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ. Z węzła najlepiej zjechać na DK5 w stronę Trzebnicy i skręcić w lewo w ulicę Meliorancką. Następnie jazdę należy kontynuować ulicą Kominiarską prowadzącą do ulicy Pełczyńskiej (DK342). Drogą krajową nr 342 trzeba jechać w stronę Strupiny. W Wielkiej Lipie z trasy DK342 należy skręcić w prawo w ulicę Główną. Następnie w miejscowości Osola najlepiej skierować się w ulicę Polną prowadzącą do Morzęcina Małego. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 210km. Dwór i zabudowania gospodarcze dawnego folwarku położone są w centrum miejscowości. Samochód można zaparkować przy dawnej rezydencji.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2013 r.
