Powiat wołowski, gmina Wołów
(nazwa niemiecka: Nisgawe, w latach 1936-1945 Niederau, Kreis Wohlau)
Rys historyczny i stan obecny:
Dobra rycerskie w Nieszkowicach posiadali m.in. przedstawiciele rodów von Dyhr, von Langenau, von Karnitzky, von Braun, von Mutschelnitz, von Kottwitz, von Falkenhayn, von Schwemler, Reimbeck, von Alten, Schaube. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek przejęło państwo polskie. Folwark wraz z pałacem znalazł się w gestii Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych Wołów. W rezydencji urządzono mieszkania dla pracowników przedsiębiorstwa. Po upadku PGR-u w latach dziewięćdziesiątych XX wieku folwarkiem zarządzały rządowe agendy – Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa i jej następczyni Agencja Nieruchomości Rolnych. Przez kilka lat obiekt dzierżawiła Fundacja „Tara”. W 2008 roku pałac był już opuszczony. Obecnie jest być może własnością prywatną. Na miejscu jednak brak informacji na ten temat, teren wokół folwarku nie został ogrodzony. Zabudowania nie są zabezpieczone przed wejściem.
Pałac
Rezydencja w Nieszkowicach nie była wzmiankowana w źródle z 1787 roku. Pierwsza informacja na jej temat pochodzi z 1830 roku. Biorąc pod uwagę kartusze herbowe umieszczone nad głównym wejściem można datować powstanie budynku na lata dwudzieste XIX wieku. Pałac murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem czterospadowym z powiekami i wystawką w elewacji wschodniej. Fasada (elewacja południowa) siedmioosiowa, z centralnym jednoosiowym ryzalitem, mieszczącym główne wejście. Ryzalit wieńczy trójkątny naczółek. W elewacji północnej niewielka parterowa dobudówka, obecnie zrujnowana i częściowo zawalona. Elewacje skromnie dekorowane detalem architektonicznym, pierwotnie posiadały boniowane narożniki, obecnie przetrwały jedynie gzymsy (wieńczący i między kondygnacjami). Nad głównym wejściem kartusze herbowe: von Schwemler i jego małżonki (napis nieczytelny). Układ wnętrz dwutraktowy, z sienią na osi. Pomieszczenia za wyjątkiem części piwnic nakrywają płaskie stropy. Prawdopodobnie zastosowano nie zachowane sufity fasetowe. W części sal przetrwały piece kaflowe.
Na południe od pałacu znajduje się dziedziniec folwarczny, wokół którego wznoszą się zabudowania mieszkalne i gospodarcze. Część budynków popada w ruinę (zawalone dachy), inne wydają się dopiero co opuszczone przez mieszkańców. Na wschód od pałacu rozciąga się dawny park. W niewielkim zadrzewieniu wśród pól przylegających od północy do folwarku położona jest dawna kaplica grobowa. Być może pochowani w niej zostali przedstawiciele rodziny von Alten.
Przedwojenny wygląd pałacu możemy poznać dzięki widokówce zamieszczonej na www.dolny-slask.org.pl oraz książce Roberta Webera:
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/3525560,foto.html?idEntity=506567 (dostęp: 5.08.2014 roku)
Źródło: Weber Robert, Schlesische Schlosser. Tom 3, Drezno-Berlin, 1909-1913, Tafel 53.
Zabytki w Nieszkowicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Nieszkowicach. W ewidencji zabytków znajduje się m.in. zespół pałacowy: pałac (wpisane obecnie klub, nieaktualne informacje), oficyna pałacowa (nr 26), oficyna pałacowa (nr 28), budynek gospodarczy (przy nr 28), magazyn, komin cegielni, park pałacowy, kaplica grobowa (na północ od folwarku).
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Nieszkowic zapewniają pojedyncze autobusy PKS z Wołowa i Głębowic. Za względu na trudności ze znalezieniem przesiadki nie polecam tego sposobu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Stadion i dalej DK94 w stronę Legnicy. Z tej ostatniej trasy tuż za Wrocławiem należy skręcić w prawo w lokalną drogę (ul. Wrocławska) prowadzącą przez Krępice, Mrozów, Miękinie i Klękę do Brzegu Dolnego. Z Brzegu Dolnego najlepiej skierować się do Wołowa ulicą Dębową. Wołów należy opuścić ulicą Rawicką, czyli DK339. W Pełczynie z tej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Nieszkowic. Zespół pałacowy znajduje się w północno-wschodniej części wioski, na prawo od głównej ulicy. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 225km, z Wrocławia około 60km. Samochód można zaparkować przy jednej z bocznych dróg prowadzących do dawnych zabudowań folwarcznych.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2014 r.
