Powiat wołowski, gmina Wołów
(nazwa niemiecka Gross Kreidel, Kreis Wohlau)
Zabytki w Krzydlinie Wielkiej
Do rejestru zabytków w Krzydlinie Wielkiej wpisano kościół p.w. św. Marii Magdaleny, pocz. XVI w., XVIII w., nr rej.: A/2961/1183 z 10.12.1964r. W ewidencji zabytków znalazła się m.in. dawna szkoła podstawowa. Na przedwojennych widokówkach budynek ten został opisany jako pałac (Schloss), dopiero po 1945 roku pełnił funkcje edukacyjne.
Do 1810 roku wioska wchodziła w skład dóbr biskupstwa wrocławskiego. Następnie majątek należał m.in. do rodziny Paur, Mentzel. Posiadłość zapewne rozparcelowano w drugiej połowie XIX wieku. W Krzydlinie Wielkiej znajdowało się również wolne sołectwo, pozostające od 1683 roku do co najmniej 1937 roku w rękach rodziny Müller. Po zakończeniu drugiej wojny światowej włości przejęło państwo polskie. Dwór został zaadaptowany na szkołę podstawową. W 1997 roku w Krzydlinie Wielkiej wybudowano nową szkołę i dawną rezydencję zmieniono w budynek mieszkalny. W 2014 roku obiekt nie był użytkowany.
Dwór w Krzydlinie Wielkiej na przedwojennych widokówkach
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/5938457,foto.html?idEntity=506558 (dostęp: 5.03.2016r.).
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/627870,foto.html?idEntity=506558 (dostęp: 5.03.2016r.).
Dwór w Krzydlinie Wielkiej powstał najpóźniej w XIX wieku jako siedziba właścicieli wolnego sołectwa. Budynek murowany z cegły, w części o konstrukcji szachulcowej, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, parterowy, z użytkowym poddaszem, nakrytym dachem naczółkowym w lukarnami i powiekami. Fasada (elewacja południowa) siedmioosiowa, z głównym wejściem umieszczonym centralnie w niewielkim ganku, poprzedzonym schodami. Elewacja tylna o częściowo zmienionym układzie okien, siedmioosiowa. Do elewacji bocznej zachodniej dostawiono dobudówki. Skromne elewacje pozbawione są ozdobnych detali architektonicznych, jedynie część otworów okiennych zachowała stosunkowo proste obramienia. W skład pobliskiej posesji nr 23 (na południe od dworu) wchodzą zabudowania pofolwarczne należące przed wojną do wolnego sołectwa. Od zachodu do dworu przylega boisko szkolne, być może wykonane w miejscu dawnego ogrodu.
Krzydlina Wielka położona jest około 12 kilometrów na zachód od Wołowa. Z miasta powiatowego najlepiej wyjechać ulicą Leśną, a następnie podróż kontynuować lokalną drogą prowadzącą do Krzydliny Wielkiej przez Krzydlinę Małą. Dawny dwór położony jest w centrum miejscowości, na zachód od głównej drogi. Samochód można zaparkować przy kościele, w niewielkiej odległości od rezydencji.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2016r.
