Powiat wrocławski, gmina Jordanów Śląski
(nazwa niemiecka: Petersdorf, Kreis Nimptsch, od 1932r. Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny
Początki dziejów miejscowości sięgają przełomu XIII i XIV wieku. W latach 1764-1770 majątek w Piotrówku należał do rodziny von Richthofen. W 1783r. posiadłość była własnością Pana von Poser. Piotrówek liczył w tym czasie 155 mieszkańców. W wiosce wzmiankowano folwark i młyn. W 1796 roku dobra rycerskie w Piotrówku przejęła rodzina von Hirsch. W 1830 i 1845 roku jako właściciel wymieniany był kapitan Carl Friedrich von Hirsch. W 1830 roku Piotrówek składał się z 37 domów, zamieszkałych przez 206 osób, z tego 24 wyznania katolickiego. Piętnaście lat później w wiosce było 36 domostw, a liczba mieszkańców wzrosła do 222, w tym 32 katolików. Co ciekawe już w 1830 roku wzmiankowano w miejscowości pałac. Poza rezydencją, w Piotrówku znajdowały się zabudowania folwarczne, młyn, browar i gorzelnia. W 1845 roku na folwarku hodowano m.in. 900 owiec merynosów. W rękach rodziny von Hirsch majątek pozostał do 1852 roku. Następnie przeszedł na własność Karla von Nickisch-Rosenegk. W 1866 roku właścicielem posiadłości był niejaki Frommhold, który jeszcze w tym samym roku sprzedał ją baronowi von Seydlitz. Do barona von Seydlitz dobra należały również krótko – tylko trzy lata. Kolejnym ich właścicielem został królewski radca C.G. Reisner. Około 1876 roku majątek otrzymał w spadku Edmund von Reisner, wzmiankowany m.in. w księdze adresowej z 1886 roku. W tym czasie posiadłość liczyła, 286ha: 239ha pól uprawnych, 20ha łąk, 16ha lasów, 2ha stawów, 9ha dróg i podwórzy gospodarczych. Hodowano niewielkie ilości koni, krów, bydła, świń i 300 owiec. W 1892 roku dobra nabył szambelan królewski major Ulrich baron von Richthofen. W 1912 roku powierzchnia posiadłości wynosiła 287ha, w tym 235ha pól uprawnych, 22ha łąk, 13ha lasów, 7ha parku, ogrodu, 3ha stawów, 7ha dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem zarządzał inspektor Herrmann. Ulrich von Richthofen pozostał właścicielem dóbr do 1921 roku, jednak już od 1917 roku dzierżawił je baron Siegfried von Richthofen, który po śmierci Ulricha odziedziczył włości. W 1930 roku majątek pozostawał własnością Siegfrieda von Richthofena. Przed 1937 rokiem został jednak przejęty przez Śląskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie i rozparcelowany. Właścicielem tzw. resztówki liczącej 97ha, był pod koniec lat trzydziestych dwudziestego stulecia Gerhard Sylla. W samym pałacu urządzono szkołę z internatem. Po drugiej wojnie światowej folwark wraz z rezydencją przejęło państwo polskie. Pałac został przekazany w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. W zabytku przez lata funkcjonował m.in. ośrodek kultury. Po upadku PGR-u już w 1991 roku rezydencja została sprzedana osobie prywatnej. Odtąd pałac już kilkukrotnie zmieniał właścicieli, którzy nie podjęli prac remontowych. Mało tego przez wiele lat budynek nie był nawet zabezpieczony przed wejściem i jego wnętrza zostały zdewastowane i rozszabrowane. Obecnie teren wokół pałacu jest ogrodzony, obiekt można zobaczyć tylko z zewnątrz.
Pałac
Powszechnie przyjmuje się, że pałac w Piotrówku został wybudowany w 1866 roku przez barona von Seidlitz. Tymczasem źródła z 1830 i 1845 roku wzmiankują w miejscowości rezydencję. W takim razie pałac z 1866 roku został wzniesiony w miejscu wcześniejszej siedziby szlacheckiej, a być może przy jego budowie wykorzystano nawet fragmenty starszych murów. Budynek został przebudowany i powiększony około 1898 roku. Neoklasycystyczny pałac składa się z dwóch murowanych części, potynkowanych, założonych na planie prostokąta i kwadratu. Obydwa skrzydła są dwukondygnacyjne, z użytkowym poddaszem, nakryte dachami czterospadowymi. Układ wnętrz dwu- i trzytraktowy. W pobliżu rezydencji znajdują się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku. Część z nich jest użytkowana, inne opuszczone popadają w ruinę. Od południowego-wschodu do pałacu przylega park z drugiej połowy XIX wieku, w nim dawna kaplica grobowa rodziny von Richthofen z 1903r. Obecnie kaplica powiększona o nawę i prezbiterium pełni funkcje kościoła filialnego.
Zabytki w Piotrówku
Do rejestru zabytków w Piotrówku wpisano zespół pałacowy i folwarczny (26.04.1995r., nr rej.: 707/W): pałac (osobny wpis z 8.11.1988r., nr rej.: 618/W), dom mieszkalny, oborę, spichrz, stodołę, dwie oficyny, stajnię i oborę, stodołę z częścią mieszkalną, bramę, park, fragmenty muru granicznego, kaplicę grobową Richthofena.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Piotrówka nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. Z Łagiewnik najlepiej wyjechać ul. Ślężną prowadzącą do Olesznej, skąd do Piotrówka można dojechać lokalną drogą. Odległość: z Gliwic w jedną stronę niecałe 180km. Zespół pałacowo-folwarczny położony jest w centrum miejscowości – tak naprawdę zabudowania dawnego majątku rodziny von Richthofen tworzą większość wioski. Pałac to budynek o numerze 27. Samochód można zaparkować w bezpośrednim sąsiedztwie rezydencji. Pojazdem można również podjechać do kaplicy rodziny von Richthofen, znajdującej się w parku, na wschód od pałacu.
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2013 r.
