Powiat wrocławski, gmina Kąty Wrocławskie
(nazwa niemiecka: Niederhof, Kreis Breslau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1253 roku. W latach 1386-1810 Mokronos Dolny wchodził w skład dóbr należących do klasztoru św. Macieja z Wrocławia. Po sekularyzacji majątków kościelnych w Prusach w 1810r. posiadłość przejęło państwo. Dobra w Mokronosie Dolnym co najmniej do połowy XIX w. zarządzane były przez Königliche Rent Amt we Wrocławiu. W latach osiemdziesiątych część gruntów w Mokronosie Dolnym należała do Luisa Schadow właściciela posiadłości w Oporowie i Cesarzowicach. Źródło z 1909 roku poza majątkiem rodziny Schadow wzmiankuje w Mokronosie Dolnym również dobra należące do rodu von Johnston z Zabrodzia i Cesarzowic. Prawdopodobnie to właśnie dla rodziny von Johnston na początku XX wieku wybudowano w Mokronosie istniejący do dziś pałac. Rezydencja została przejęta przez państwo polskie w 1945 roku. W czasach Polski Ludowej budynek przebudowano z zatarciem większości cech stylowych. Przekształcono bryłę pałacu zamieniając dach czterospadowy na płaski pulpitowy oraz redukując wieżę do ryzalitu. W rezultacie przeprowadzonych wtedy prac budynek obecnie bardziej przypomina typowy blok mieszkalny niż zabytek. Przez wiele lat pałac podlegał Urzędowi Gminy Kąty Wrocławskie, obecnie jest własnością prywatną. Budynek w dalszym ciągu pełni funkcję mieszkalną i można go zobaczyć tylko z zewnątrz. Na zachód od pałacu wznoszą się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku. Od południa i wschodu do dawnej rezydencji przylega niewielkie zadrzewienie, będące pozostałością parku.
Zabytki w Mokronosie Dolnym
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Mokronosie Dolnym. Pałac w Mokronosie Dolnym to skrajny przykład do czego może doprowadzić brak opieki konserwatorskiej. Budynek niby przetrwał, jednak w żadnym razie nie przypomina ziemiańskiej rezydencji.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Mokronosa Dolnego zapewniają między innymi autokary prywatnego przewoźnika (firma Anita Przewozy Osobowe) kursujące z Kątów Wrocławskich i Wrocławia. Ze względu na możliwość znalezienia przesiadki polecam dojazd przez Wrocław. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Zachód. Z tego węzła należy wyjechać DK347 w stronę Wrocławia i skręcić w lewo w DK370 prowadzącą do Mokronosa Dolnego. Odległość: z Gliwic w jedną stronę niecałe 170km. Dawny pałac znajduje się w południowo-wschodniej części Mokronosa Dolnego, na lewo od DK370 (ul. Stawowa). Samochód można zaparkować w bocznej ulicy prowadzącej do pałacu.
Damian Dąbrowski,
Maj 2013 r.
