Powiat głubczycki, gmina Branice
(nazwa niemiecka: Branitz, Kreis Leobschütz)
Rys historyczny
Zamek w Branicach występuje już w dokumentach pochodzących z XIII wieku. Poważnie uszkodzony w czasie wojen husyckich, ostatecznie unicestwiony w czasie walk o Śląsk przez Macieja Korwina. W miejscu zamku wzniesiono dwór, który w XIX w. przebudowano na browar, a następnie na słodownie. W 1903 r. obiekt w dalszym ciągu zwany „Zamkiem Branickim” wraz z folwarkiem został zakupiony przez Fundację Maryjną ks. J. Nathana i stał się częścią zakładu psychiatrycznego w Branicach.
Dziewiętnastowieczna rezydencja wzniesiona obok wspomnianego wyżej zamku w latach 1922-25 przeszła generalny remont. Następnie ulokowano w niej Dom dla niedorozwiniętej młodzieży pod wezwaniem św. Rafaela. Obiekt był częścią szpitala psychiatrycznego do 1982 r., kiedy to został opuszczony i zabezpieczony. W 1996 r. pałac został bezpłatnie przekazany przez szpital urzędowi gminy Branice. Obecnie budynek stoi opuszczony i niszczeje. W Internecie można znaleźć ofertę sprzedaży (aktywne grudzień 2008 r.):
http://ogloszenia.wp.pl/id_ogl,17167540,kat,10,trescogloszenia.html
Pałac
Pałac murowany z kamienia i cegły, potynkowany, dwuskrzydłowy, na planie zbliżonym do litery „L”. Skrzydło zachodnie trzykondygnacjowe, skrzydło południowe dwukondygnacjowe na wysokich piwnicach, obydwa skrzydła nakryte dachami mansardowymi z lukarnami. Fasada 15-osiowa z pozornym ryzalitem centralnym, poprzedzonym gankiem na rzucie półkola zwieńczonym tarasem. Elewacje zachowały resztki klasycystycznych zdobień, fragmenty gzymsów, obramienia okienne. Wnętrza zdewastowane, za wyjątkiem zabezpieczonej kaplicy w skrzydle południowym. Wokół pałacu zaniedbany park o pow. 2,8 ha, z trzech stron malowniczo otoczony rzeką.
Zabytki w Branicach
Do rejestru zabytków w Branicach wpisano kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP (nr rej.: 48/48 z 25.11.1948r., brak decyzji w KOBiDZ), klasztor sióstr Maryi Niepokalanej (2161/87 z 22.05.1987r.), park pałacowy z końca XIX w. (nr rej.: 134/86 z 28.03.1986r.).
Informacje praktyczne i dojazd
Teoretycznie do Branic można dojechać komunikacją publiczną, ale próbować tego nie polecam. Do Raciborzu mamy jeszcze szansę dojechać pociągiem z Katowic przez Rybnik bądź z Gliwic przez Kędzierzyn-Koźle. W Raciborzu na dworcu PKS czeka nas jednak przykra niespodzianka, w kierunku Branic jadą tylko 3 autobusy dziennie. Podróżującym samochodem proponuję następującą trasę: z Gliwic do Sośnicowic DK 408, dalej do Raciborza DK 919, następnie drogą 416 do miejscowości Nowa Cerekwia, gdzie w centrum skręcamy w lewo w DK 419 prowadzącą prosto do Branic. Odległość ponad 80 km w jedną stronę.
W okolicy Branic warto zobaczyć pałace w Nasiedlu i Wysokiej, ruiny kościoła we Włodzieninie.
Do grudnia 2007 r. tuż obok pałacu znajdowało się przejście graniczne do Republiki Czeskiej Branice-Uvalno. Obecnie bez kontroli paszportowej można samochodem osobowym dojechać do Uvalna.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2009 r.
