Powiat głubczycki, gmina Branice

(nazwa niemiecka: Waissak, w latach 1936-1945 Lindau Ober Schlesien, Kreis Leobschutz)

 

Zabytki w Wysokiej

Do rejestru zabytków w Wysokiej wpisano zespół pałacowy, XVIII-XIX w.: pałac (nr rej.: 326/58 z 10.03.1958r., wypis z księgi rejestru), park (nr rej.: 170/88 z 23.03.1988r.) i spichrz (nr rej.: 799/64 z 13.04.1964r.).

 

Rys historyczny i stan obecny:

Miejscowość wzmiankowano w 1377 roku jako Wissock. W 1450 roku właścicielem Wysokiej był Jan Hawranowski. Źródła z XVI wieku wymieniają w miejscowości ród Wysockich. Kolejnym posiadaczem majątku był Joachim von Dahme, starosta powiatu karniowskiego. W 1584 roku dobra w Wysokiej nabył Marcin Kinner von Scharffenstein. Włości otrzymali w spadku po nim trzej synowie: Krystian, Jerzy i Daniel. W 1727 roku właścicielem majątku był baron von Poppen. W 1740 roku dobra odziedziczyła jego córka Gabriela. Została ona żoną Karola barona von Skrbenski, któremu posiadłość wniosła jako posag. Kolejną dziedziczką włości została Maksymiliana, córka Karola i Gabrieli. Maksymiliana baronówna von Skrbenski wyszła za mąż za hrabiego von Sobeck. Odtąd aż do 1819 roku dobra pozostały w ręku rodu von Sobeck. Następnie w 1821 roku majątek wykupiła gmina Wysoka. Od gminy włości wykupił w 1832 roku adwokat Josef Klaps z Opawy. Kolejną właścicielką posiadłości została Maria Klaps (ur.1832r., zm.1891r.), małżonka Fryderyka Wilhelma von Eickstedt. Następnie ich córka Helena Antonia Maria (ur.1858r., zm. między 1930 a 1937 rokiem) wniosła posiadłość w wianie Henno von Bischoffshausenowi. Ostatnim przedwojennym właścicielem majątku był Fritz Mordian baron von Bischoffshausen-Eickstedt ze Strzybnika. Folwark dzierżawił Gotthard Haensel. W 1937 roku włości liczyły 240,4ha, w tym 217ha pól uprawnych, 13,2ha łąk, 1ha pastwisk, 2ha ogrodu, 7,5ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Gospodarstwo specjalizowało się w uprawie buraka cukrowego.  

 

Barokowy pałac zbudowany prawdopodobnie dla rodziny Skrbeńskich w  I połowie XVIII w. Zabytek wielokrotnie przebudowywano, m.in. w 1850 i po 1961r.  Pałac murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta., podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachami czterospadowymi. Fasada (elewacja południowa) trzynastoosiowa z centralnie umieszczonym trzyosiowym trzykondygnacjowym ryzalitem o zaokrąglonych narożnikach. W elewacji tylnej trzy trzykondygnacyjne ryzality. Elewacje uproszczone w wyniku remontu w II połowie XX w., podzielone za pomocą gzymsów. Okna w prostokątnych opaskach, ryzalit fasady podzielony za pomocą pilastrów. Układ wnętrz nieregularny, dwu- i jednotraktowy. Na osi budynku obszerna sień nakryta sklepieniem klasztornym z lunetami oraz klatka schodowa. Pomieszczenia parteru sklepione żaglasto, kolebkowo-krzyżowo, kolebkowo z lunetami, korytarze sklepione kolebkowo-krzyżowo, pomieszczenia na piętrze nakryte sufitami. Klatka schodowa w dolnej części jednobiegowa, wyżej dwubiegowa przesklepiona żaglasto, z zachowanymi resztkami dekoracji stiukowej i rokokowych malowideł wykonanych przez Franciszka Sebastiniego około 1776 r., przemalowanych w czasach późniejszych. W salonie na piętrze pozostałości dekoracji stiukowych i malowideł w stylu pompejańskim z około 1850 r. Stan pałacowych wnętrz w latach 60-tych XX wieku oddaje fragment z Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce, tom VII województwo opolskie, zeszyt 2 powiat głubczycki (strony 87-88): „Klatka schodowa o podziałach ramowych, z rozetami na gurtach sklepienia. Przy podeście w części dolnej dwie nisze w obramieniach profilowanych. W ścianie oddzielającej  część jednobiegową od dwubiegowej dwie arkady w kształcie nieregularnych owali, w obramieniu z ozdobnych esownic. Nad podestem trzy przęsła sklepień żaglastych z dekoracją stiukową w kształcie okrągłych otoków z motywami roślinnymi przy narożnikach. W sieni na piętrze trzy arkady prowadzące do klatki schodowej, zamknięte łukiem spłaszczonym, ujęte dekoracją stiukową o motywach roślinnych i kartuszowych. Na sklepieniu klatki schodowej i sieni pierwszego piętra dekoracja malarska 2 poł. w. XVIII. W pierwszym przęśle dolnej części klatki schodowej w kartuszu rokokowym Chronos i dwie postacie alegoryczne; na sklepieniu ponad podestem wazon rokokowy z kwiatami. Na suficie sieni pierwszego piętra trzy przedstawienia w obramieniach rokokowych: pośrodku postać symbolizująca urodzaj, po bokach w krągłych medalionach igrające putta. W salonie dekoracja malarska w stylu pompejańskim 1850: na suficie rozeta w wieńcu kwiatowym i obramieniu stiukowym o fantazyjnym wykroju, w fasetach fryz roślinny, poniżej gzyms kostkowy i ściany podzielone na kwatery pasami o dekoracji roślinnej; w poszczególnych kwaterach i supraportach medaliony z postaciami mitologicznymi; w niszy narożnej piec kaflowy rokokowy. W sąsiedniej sali dwie narożne nisze w profilowanych obramieniach, nad jedną z nich zwieńczenie stiukowe o motywach regencyjnych. W znacznej mierze zachowana stolarka o dekoracji płycinowej w. XVIII oraz ozdobne parkiety ok. poł. w. XIX. W sieni parteru posadzka z płyt marmurowych”.

Pałac po wojnie otrzymało Państwowe Gospodarstwo Rolne, które urządziło w nim mieszkania. Stan rezydencji był początkowo dobry, jeszcze w latach 60-tych XX wieku w budynku przeprowadzono remont. Z czasem wraz z pogarszającą się kondycją finansową gospodarstwa pałac zaczął podupadać. W latach 80-tych ubiegłego stulecia zabytek sprzedano prywatnemu inwestorowi. Nowy właściciel nie przeprowadził remontu rezydencji. Budynek nie został nawet zabezpieczony przed szabrownikami. Przez wiele lat w opuszczonym pałacu królowali złodzieje i wandale. Dzięki nim niewiele przetrwało z opisanych powyżej pięknych wnętrz, które z siedziby w Wysokiej czyniły jeden z najcenniejszych zabytków ziemi głubczyckiej. Od 2009 r. rezydencja w Wysokiej ma nowego właściciela. Inwestor rozpoczął prace remontowo-zabezpieczające. W pierwszej kolejności zostały wzmocnione ściany oraz naprawiono fragmenty dachu grożące zawaleniem. W kolejnych latach wymieniono całe pokrycie dachu, odnowiono pomieszczenia parteru oraz klatkę schodową. Park otaczający rezydencję oczyszczono z samosiewek i podszytu. Częściowo przywrócono pierwotny układ ścieżek w założeniu parkowym. Zadbane i zagospodarowane są również zabudowania pofolwarczne. W parku organizowane są różne imprezy plenerowe. Co roku odbywają się w nim m.in. Międzynarodowe Mistrzostwa Polski Południowej Amatorów w Skokach przez Przeszkody.

 

Informacje praktyczne i dojazd

Wysoka położona jest nieco ponad 20 kilometrów na południe od Głubczyc. Z miasta powiatowego dojazd lokalnymi drogami przez Bogdanowice i Włodzienin. Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w południowej części Wysokiej w pobliżu skrzyżowania dróg do Branic, Boboluszek i Niekazanic. Miejscowość położona jest w pobliżu granicy polsko-czeskiej.

Adres: Wysoka, nr 1a. Dokładna lokalizacja pałacu:

50.021867605473744, 17.820048197796623

 

Damian Dąbrowski,

styczeń 2009 r., aktualizacje: grudzień 2009 r., lipiec 2021r.

 

 

Joomla templates by a4joomla