Powiat nyski, gmina Głuchołazy
(nazwa niemiecka: Borkendorf, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki dziejów miejscowości sięgają połowy XIII w., a pierwsza informacja źródłowa na jej temat pochodzi z 1284 r. Lokowanie osady na prawie niemieckim można wiązać z działalnością osadniczą biskupów wrocławskich na terenach księstwa nyskiego. Burgrabice początkowo bezpośrednio należały do książąt – biskupów, ale zapewne już w średniowieczu znalazły się w rękach śląskiego rycerstwa. Braki w materiałach źródłowych uniemożliwiają prześledzenie losów miejscowości, o znaczeniu której świadczy utworzenie w czternastym stuleciu parafii. W XVI w. Burgrabice prawdopodobnie należały do rodziny von Betsch, ponieważ płyty nagrobne członków tego rodu znajdują się przy kościele parafialnym.
W latach sześćdziesiątych XX w. w Burgrabicach stał jeszcze dwór, pochodzący z przełomu XVI i XVII w., rozbudowany w pierwszej połowie dziewiętnastego stulecia. Był to budynek murowany z kamienia i cegły, prostokątny, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty dachem naczółkowym. Siedmioosiowa fasada skierowana była na północ, w elewacji ogrodowej znajdował się parterowy ryzalit poprzedzony tarasem. Elewacje zdobiła fragmentarycznie zachowana dekoracja sgraffitowa oraz kamienne portale i obramienia otworów okiennych. Przekształcone wnętrza były w układzie wielotraktowym, niektóre pomieszczenia nakrywały sklepienia kolebkowe, kolebkowe z lunetami i żaglaste, w innych znajdowały się płaskie sufity z dekoracją fasetową. Informacje w Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce z 1963 r. wskazują na dobry stan techniczny budynku. Dnia 08.05.1965 r. dwór wpisano do rejestru zabytków, pod nr rej.: 1019/65. Niestety nie uchroniło to obiektu przed zniszczeniem. Zabytek został zdewastowany i rozebrany w okresie PRL-u, bądź też po 1989 r. Dzisiaj jedynym śladem po nim jest rozległa polana w parku krajobrazowym. W stanie katastrofalnej ruiny znajduje się pochodzący z przełomu XVIII i XIX spichlerz (wpisany do rejestru zabytku, nr rej.: 1019/65), najcenniejszy z budynków folwarku sąsiadującego z dworem. Pozostałe budynki gospodarcze również niezagospodarowane, powoli ulegają degradacji. Jedynym śladem po dawnym zespole dworskim pozostaje park krajobrazowy. Warto by chociaż on został poddany rewitalizacji i ochronie i służył mieszkańcom miejscowości jako miejsce rekreacji i wypoczynku.
Podczas wizyty w Burgrabicach warto zobaczyć renesansowy kościół parafialny p.w. św. Bartłomieja. Świątynię rozbudowano w XVIII w. i przebudowano na początku dwudziestego stulecia, z praktycznie całkowitym zatarciem cech stylowych. Wewnątrz zachowane cenne barokowe i rokokowe wyposażenie. Kościół wpisany do rejestru zabytków, 20 lutego 1950 r., pod nr rej.: 29/50.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną jest praktycznie niemożliwy. Do Burgrabic bardzo rzadko dojeżdżają autobusy PKS, kursujące z Głuchołaz i Sławniowic. Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 408 do Kędzierzyna – Koźla, następnie DK 40 do Głuchołaz i dalej drogami lokalnymi przez Gierałcice i Biskupów. Odległość: w jedną stronę około 115 km. Na miejscu, w Burgrabicach, samochód najlepiej zaparkować na poboczu głównej ulicy, tuż obok parku, w którym znajdował się dwór.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2010 r.
