Powiat nyski, gmina Kamiennik
(nazwa niemiecka: Kamnig, w latach 1936-45 Steinhaus, Kreis Grottkau)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki dziejów miejscowości sięgają XIII w. W dokumencie z 1302 r. po raz pierwszy został wspomniany kościół w Kamienniku. Wioska założona w należącym do biskupów wrocławskich księstwie nyskim w nieznanych okolicznościach została majątkiem rycerskim. O średniowiecznym rodowodzie osady świadczy zachowany do dziś zwarty, owalnicowy układ zabudowy jej centrum. W XV w. wioska należała do rodu von Meinholt. W 1666 r. majątek w Kamienniku zakupił Jan Henryk von Heymann, biskup pomocniczy i administrator księstwa nyskiego, właściciel rozległych dóbr. Być może Kamiennik dzielił losy innych jego posiadłości i pod koniec XVII w. przeszedł w ręce Kaspra Henryka Wolfa von Heynmanna, który stworzył majorat senioralny Ścibórz. W 1753 r. po śmierci Karola Józefa Wolfa von Heymanna, jedynego syna Kaspra Henryka Wolfa majorat został rozwiązany, a tworzącymi go majątkami podzielili się spadkobiercy z rodzin: von Rottenberg, Dworzanski, Mosch i Dobruski. W drugiej połowie XVIII w. Kamiennik mógł należeć do rodziny von Hundt, ponieważ w miejscowym kościele zachowały się dwie płyty nagrobne niewiast z tego rodu: Józefy von Hundt (zm. 1777r.) i Karoliny von Hundt z domu Gillern (zm. 1793 r.).
Klasycystyczny dwór w Kamienniku został wzniesiony zapewne w miejscu wcześniejszej budowli rezydencjonalnej około połowy XIX w. Przebudowywany w 1902 r. i w czasach późniejszych, pozbawiony cech stylowych. Murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem naczółkowym wykonanym z dachówki. Fasada siedmioosiowa z centralnie umieszczonym wejściem poprzedzonym filarowym gankiem podtrzymującym balkon na wysokości drugiej kondygnacji. Na osi budynku trójkątny przyczółek z zegarem. W pozostałych elewacjach pozmieniany układ otworów okiennych. Elewacje za wyjątkiem wydatnego gzymsu wieńczącego pozbawione ozdobnych detali. Po bokach wejścia w ściany budynku wmurowano dwie późnorenesansowe płyty nagrobne pochodzące z około 1600 r. Na płytach cztery nieczytelne kartusze herbowe. Budynek nie jest zabezpieczony przed wejściem, brak na nim jakichkolwiek informacji na temat właściciela. Wnętrza kompletnie zdewastowane, część z nich nosi ślady pożaru.
Przed frontem dworu znajduje się dawny dziedziniec folwarczny otoczony budynkami gospodarczymi. Obiekty te kompletnie zrujnowane grożą zawaleniem. Dziedziniec zarośnięty samosiewkami i podszytem utrudniającymi dojście do dworu. Za dawną rezydencją znajdują się nikłe pozostałości parku krajobrazowego. Stan zespołu folwarczno – dworskiego w Kamienniku jest fatalny i jeżeli w najbliższym czasie nie zostaną podjęte prace remontowe wkrótce nie będzie po nim śladu.
Dwór w Kamienniku nie został niestety wpisany do rejestru zabytków sztuki. Jedynym budynkiem w miejscowości ujętym w tym rejestrze jest kościół parafialny p.w. św. Andrzeja, wpisany 12.02.1966 r., pod nr rej.: 1147/66.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Kamiennika jest trudny i czasochłonny. W pierwszej kolejności należy dotrzeć do Nysy, najlepiej pociągiem z Gliwic, z przesiadką w Kędzierzynie – Koźlu lub Opolu. Następnie z Nysy do kamiennika kursują autobusy PKS, niestety jeżdżą one dosyć rzadko i tylko w dni robocze. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 w stronę Nysy do miejscowości Pakosławice. Dalej trzeba niestety jechać labiryntem dróg lokalnych, przez miejscowości: Reńska Wieś, Smolice, Biechów, Jaszów, Kłodobok, Cieszanowice. Zaletą tej trasy jest możliwość zobaczenia dworów i pałaców w Biechowie, Smolicach, Cieszanowicach. Odległość: w jedną stronę niecałe 140 km. W centrum Kamiennika należy skierować się w drogę do miejscowości Chociebórz. Dwór znajduje się na prawo od niej, otoczony zaniedbanym parkiem i zdewastowanym folwarkiem. Samochód najlepiej zostawić przed bramą prowadzącą na gospodarcze podwórze.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2010 r.
