Powiat oleski, gmina Gorzów Śląski
(nazwa niemiecka: Skronskau, w latach 1936-1945 Buchental, Kreis Rosenberg O.S.)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: historia miejscowości być może sięga początków XI w. Na belce tęczowej drewnianego kościoła, który spłonął w 1999 r. widniała bowiem data 1004 r. Kościół w Skrońsku po raz pierwszy pojawił się w dokumencie papieża Celestyna III z 1193 r. Z tego źródła wynika, że podlegał klasztorowi Augustianów z Wrocławia.
Właściciele majątku: Na temat właścicieli Skrońska zachowała się bardzo mała ilość informacji. Z pewnością w XVII w. majątek należał do rodziny Skrońskich. W zniszczonym kościele znajdowały się dwa drewniane, późnorenesansowe epitafia: Joachima Aleksandra Skrońskiego (zm. 1657 r.) oraz Gabriela Abrahama i Jadwigi Eleonory Skrońskich (zm. 1664 r.). W 1905 r. właścicielem majątku o powierzchni 652 ha był Alfons Strach. W 1921 r. dobra w Skrońsku liczące już tylko 425 ha należały do Pani Heleny von Rekomskiej. W 1937 r. posiadłość wchodziła w skład majątków Górnośląskiej Spółki Ziemskiej z Opola (Oberschlesische Landgesellschaft). Po drugiej wojnie światowej dobra zostały upaństwowione.
Dwór
Barokowy dwór w Skrońsku został wzniesiony w XVIII w. Budynek w czasach późniejszych wielokrotnie przebudowywany, pozbawiony cech stylowych. Dwór murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z wystawkami, wykonanym z dachówki. Elewacja o częściowo zmienionym układzie otworów okiennych. Fasada sześcioosiowa, z głównym wejściem do budynku, poprzedzonym drewnianym gankiem. Przy jednej z elewacji bocznych nowsza parterowa dobudówka. Obecnie dwór w Skrońsku pełni funkcję wielorodzinnego budynku mieszkalnego. Obiekt można zobaczyć tylko z zewnątrz, teren wokół niego nie jest ogrodzony. Wokół dworu resztki parku krajobrazowego.
Zabytki w Skrońsku
Do rejestru zabytków w Skrońsku wpisano: drewniany kościół filialny p.w. śś Walentego i Bartłomieja (13.03.1954 r., nr rej.: 81/54). Niestety ten najcenniejszy zabytek w miejscowości spłonął doszczętnie wraz z cennym wyposażeniem w 1999 r. Mieszkańcy Skrońska w następnych latach odbudowali kościół, jednak w niczym nie przypomina on zniszczonej drewnianej świątyni. Do dziś przetrwała wpisana do rejestru zabytków kapliczka w Skrońsku (wpis z 27.11.1972 r., nr rej.: 1967/72). Barokowa kaplica pochodzi z pierwszej połowy XVIII w., w jej wnętrzu znajduje się figura św. Jana Nepomucena. W rejestrze niestety nie znalazł się skroński dwór i budynki pofolwarczne pochodzące z 1880 r.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Skrońska należy do trudnych. W wiosce zatrzymują się autobusy PKS między innymi z Olesna, Praszki i Opola, niestety jeżdżą one bardzo rzadko. Najwięcej kursów jest z Olesna dlatego proponuję dojazd z przesiadką w tej miejscowości. Do Olesna można bez problemu dotrzeć pociągiem, np. z Tarnowskich Gór lub Katowic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 do Tarnowskich Gór, następnie DK 11 do Olesna. Z Olesna najlepiej wyjechać DK 487 w kierunku Gorzowa Śląskiego. Skrońsko leży na prawo od tej trasy. Dwór można łatwo zauważyć, znajduje się blisko kaplicy z figurą św. Jana Nepomucena, po prawej stronie ulicy. Odległość: w jedną stronę około 100 km. Samochód można zaparkować tuż obok dworu.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2011 r.
