Powiat oleski, gmina Gorzów Śląski
(nazwa niemiecka: Budzow, w latach 1936-1945 Forstfelde, Kreis Rosenberg)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1310 r. Na temat właścicieli Budzowa posiadamy skromne informacje. Z wioski wywodziła się rodzina Budzowskich, znana z dokumentów z XVI w. W 1566 r. Wacław z Budzowa był burgrabią zamku w Opolu. W 1576 r. wzmiankowany był Piotr Budzowski z Budzowa, mąż Anny z Twardawy. W dokumencie z 1585 r. wymieniony został Adam Budzowski z Budzowa, jego żoną była Marusza, córka Jana (zm. przed 1566 r.) von Smardi und Barzdorf, właściciela Smard. Niestety nie jesteśmy w stanie określić stopnia pokrewieństwa pomiędzy członkami rodziny Budzowskich. W pierwszej połowie XVII w. miejscowość należała już do N. Skronskiego. Około 1650 r. Maria Elżbieta (ur. przed 1631, zm.1694), córka Abrahama Adama (zm. przed 1643 r.) von Posadowski, została żoną Jana Jerzego von Skronski z Budzowa koło Olesna. Następnie wioska przeszła w ręce rodziny Frankenbergów. Początkowo jako własność Adama junior von Frankenberg (1616-1690), a później jego synów: Adama (1646-1715), starostę powiatu oleskiego i Moryca (1663-1739). Około 1700 r. Budzów był podzielony na dwa działy. Właścicielem jednego był Moryc von Blacha, przedstawiciel znanej rodziny, posiadającej liczne dobra w okolicy Olesna, który prawdopodobnie odkupił majątek od Adama Frankenberga. Część Moryca von Frankenberga odziedziczył bowiem jego syn Ernest Henryk (ur. 1691 r.), żonaty z N. von Boye. Podział miejscowości na dwa majątki utrzymał się również w kolejnych stuleciach. W 1886 r. dobra Budzów I (597 ha) należały do Emila Kobera, a Budzów II (1784 ha) do Józefa Gallinecka z Wrocławia. Posiadłość Budzów II w rękach rodziny Gallineck pozostała co najmniej do 1912 r. Właścicielem dóbr Budzów I w 1905 r. był Rudolf Hübner. W 1912 i 1921 r. majątek ten należał do Maxa Wilbradta. W 1930 r. reszta dóbr licząca 346,8ha była własnością Górnośląskiej Spółki Ziemskiej z Opola (Oberschlesische Landgesellschaft In Oppeln). W kolejnych latach zostały one rozparcelowane. W Budzowie pozostał niewielki dwór i budynki gospodarcze dawnego folwarku, wykorzystywane również po drugiej wojnie światowej. Obecnie zabudowania są własnością prywatną, można je zobaczyć z pewnej odległości, zza ogrodzenia.
Dwór
Dwór w Budzowie został wzniesiony w XIX w. Niewielki budynek, murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, parterowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem siodłowym. Fasada pięcioosiowa, z centralnie usytuowanym głównym wejściem poprzedzonym drewnianym gankiem i schodami. Na osi elewacji frontowej niewielka facjatka, zamknięta trójkątnym przyczółkiem. Elewacje uproszczone w wyniku kolejnych remontów, pozbawione detali architektonicznych. Do dworu przylega park krajobrazowy, po drugiej stronie ulicy znajdują się budynki gospodarcze.
Zabytki w Budzowie
Do rejestru zabytków sztuki w Budzowie wpisano zespół dworski z końca XIX w.: dwór, park (2.09.1997 r., nr rej.: A-569).
Informacje praktyczne i dojazd:
Niestety do miejscowości nie można dotrzeć komunikacją publiczną. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 901 do Olesna, następnie DK 11 w kierunku Kluczborka. Z tej ostatniej trasy w miejscowości Bąków należy skręcić w prawo w lokalną drogę, która przez Biadacz prowadzi do Budzowa. Dwór położony jest przy głównej ulicy, po jej prawej stronie. Odległość: w jedną stronę około 95 km. Samochód trzeba zaparkować na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2011
