Powiat opolski, gmina Dąbrowa
(nazwa niemiecka: Deutsch Jamke, w latach 1936-1945 Mittenwalde O.S., Kreis Falkenberg O.S.)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: początki dziejów miejscowości sięgają przełomu XIII i XIV w.
Właściciele majątku: na temat historii majątku w Nowej Jamce zachowało się bardzo mało informacji, folwark w wiosce prawdopodobnie powstał dopiero w XIX wieku. Z księgi adresowej z 1905 r. wynika, że posiadłość o powierzchni 322 ha wchodziła w skład dóbr Dąbrowa. Właścicielem ich w tym czasie był Konrad von Hochberg. Majątek Nowa Jamka w czasach późniejszych pozostał częścią wspomnianych dóbr, wraz z nimi w 1921 i 1937 r. należał do dr prawa Hermann zu Solms-Baruth. W 1921 r. posiadłość w Nowej Jamce liczyła 323 ha, a w 1937 r. 338 ha. W 1940 r. majątek w Nowej Jamce został przejęty przez Śląską Spółkę Ziemską, a następnie rozparcelowany. Po drugiej wojnie światowej w dawnym folwarku funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Dwór
Budynek wzniesiony około połowy XIX w., murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacjowy, pierwotnie posiadał zagospodarowane poddasze i nakryty był dachem naczółkowym wykonanym z dachówki. Od drugiej połowy XX w. dwór przeszedł kilka remontów i przebudów, w wyniku których przekształcono jego bryłę a elewacje utraciły detale architektoniczne. Obecnie jest to budynek dwukondygnacjowy, o niesymetrycznym układzie otworów okiennych, pozbawiony jakichkolwiek cech stylowych, przykryty płaskim dachem. W elewacji tylnej zachowany centralny dwukondygnacjowy ryzalit, wsparty ukośnymi szkarpami. Pierwotnie ryzalit był zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. Dwutraktowy układ wnętrz, być może również został zmieniony. Dwór jest obecnie własnością prywatną, pełni funkcję prywatnego budynku mieszkalnego, teren wokół ogrodzony, budynek można zobaczyć tylko z zewnątrz, z pewnej odległości. W pobliżu dworu zachowane resztki zabudowań gospodarczych folwarku oraz dawna oficyna, w stosunkowo dobrym stanie, podobnie jak dwór zamieszkana.
Zabytki w Nowej Jamce
Do rejestru zabytków w Nowej Jamce planowano już w 1965 roku wpisać miejscowy dwór - nr rej.: 1014/65. Niestety KOBiDZ nie podjęła decyzji w tej sprawie, a w między czasie nie chroniony przez konserwatora budynek został przekształcony w blok mieszkalny. Jeszcze gorszy los spotkał zabudowania gospodarcze folwarku, doprowadzone do ruiny i powoli rozgrabiane.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Nowej Jamki jest praktycznie niemożliwy. W miejscowości Dąbrowa (około 5 km) znajduje się najbliższy dworzec kolejowy na trasie Wrocław – Katowice. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 w stronę Opola. Z tej ostatniej trasy w Dąbrowie trzeba skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą przez Ciepielowice do Nowej Jamki. Odległość: w jedną stronę około 100 km. Na miejscu samochód trzeba zostawić na poboczu głównej drogi – ulicy Kwiatowej, dwór znajduje się po jej prawej stronie.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2011 r.
