Powiat opolski, gmina Komprachcice
(nazwa niemiecka: Dometzko, w latach 1936-1945 Althaus, Kreis Oppeln)
Rys historyczny i stan obecny:
Początki dziejów miejscowości sięgają końca XIII w. W dokumencie z 1401 r. wymieniony został Henryk z Domecka. W następnych stuleciach wioska prawdopodobnie była podzielona na dwie części, jedna należała do rodziny von Supp, a druga do rodu von Emberg. Przedstawiciele obydwu rodzin używali również zastępczego nazwiska von Dometzko, utworzonego od nazwy miejscowości. W dokumentach z 1476 r. pojawia się Konrad Supp von Dometzko, będący wójtem dziedzicznym Opola. W źródłach z początku XV w. występuje też Jan Irrenberg z Domecka. Kolejny członek tej rodziny Nickel Ehrenberg von Dometzko w 1466 r. pełnił funkcję starosty okręgu sądowego w Niemodlinie. W dokumentach z lat 1523-1531 występuje Bernard Dometzki, będący burgrabią zamku opolskiego, a następnie starostą księstwa opolsko-raciborskiego. Niemal równocześnie z nim w źródłach pojawia się Johann Dometzki (w latach 1526-1533), być może jego brat. Z dokumentu królowej Izabeli dla miasta Prudnika z 1552 r. znamy Hansa Hempergka zwanego Dometzki. Córka Jana von Ehrenberga z Domecka, Marusza, była żoną Wolffa Beera (zm. przed 1583 r.), właściciela Bażan koło Olesna. W 1563 r. część Domecka kupił Joachim Buchta von Buchtitz (zm. 1582 r.), syn Łukasza herbu Odrowąż (zm. 1532 r.), odtąd miejscowość dzieliła się na część należącą do Embergów i Buchtów. W latach 1565-1583 w źródłach pojawia się Jan Henberg żonaty z Anną, córką Jana Krzidlowskiego ze Skrzydłowic, a w 1583 r. wzmiankowany był również Kasper Hornberk von Dometzko. Część miejscowości w rękach Embergów pozostała aż do 1689 roku. Joachim Buchta von Buchtitz (zm. 1582 r.) posiadający liczne majątki w księstwie opolskim, w skład których wchodziło też Domecko, w dokumentach występował między innymi pod nazwiskiem Bilicki. Majątki po nim odziedziczył jego syn Jerzy. Ze śmiercią Jerzego w 1608 r. wygasła męska linia Buchtów z Otmętu, Domecko przejął Jan Buchta von Buchtitz (zm. 1632 r.) z linii z Puszyny. Następnie dobra odziedziczył jego syn Jerzy Łukasz, a po nim Łukasz Buchta, wymieniony w źródłach z 1672 r. Łukasz Buchta był ostatnim przedstawicielem rodziny. Następnie Domecko należało do Erdmanna Ferdynanda Pawlowskiego (1629-1683) asesora sądu ziemskiego księstwa opolsko-raciborskiego, od 1666 r. posiadającego tytuł barona. Od 1854 r. dobra w Domecku były własnością Alberta Gerlacha. W 1886 r. powierzchnia majątku wynosiła 425ha. Albert Gerlach jako właściciel posiadłości wymieniony został jeszcze w księdze adresowej z 1905 r. W 1912 r. majątek w Domecku należał już do Richarda Neugebauera. Richard Neugebauer był właścicielem dóbr co najmniej do 1937 r. Za jego rządów powierzchnia majątku zmniejszyła się do 387ha. Po drugiej wojnie światowej posiadłość została znacjonalizowana. Obecnie dwór w Domecku wykorzystywany jest jako wielorodzinny budynek mieszkalny, dlatego można go zobaczyć tylko z zewnątrz.
Dwór
Klasycystyczny dwór w Domecku został zbudowany około 1800 r. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, na sklepionych piwnicach, dwukondygnacjowy, nakryty dachem naczółkowym wykonanym z dachówki. Fasada (elewacja północna) siedmioosiowa, z centralnie usytuowanym głównym wejściem. Do elewacji wschodniej dostawiona niewielka dobudówka, nakryta dachem dwuspadowym. Elewacja tylna ośmioosiowa. Obecnie elewacje budynku pozbawione ozdobnych detali architektonicznych, jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w. okna posiadały obramowania uszate z kluczami, pomiędzy oknami pierwszej i drugiej kondygnacji znajdowały się stiukowe festony, a część elewacji ozdabiało boniowanie. Układ wnętrz dwutraktowy, z korytarzem pomiędzy traktami. Na osi budynku sień ze zabiegową klatką schodową. Pomieszczenia nakryte płaskimi stropami.
Zabytki w Domecku:
Do rejestru zabytków sztuki w Domecku wpisano zespół dworski: dwór (24.04.1974 r., nr rej.: 2006/74) i park (1.08.1983 r., nr rej.: 73/83).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Domecka zapewniają autobusy PKS z Opola, niestety kursują one bardzo rzadko (cztery kursy, tylko w dni robocze). Do samego Opola z wielu miast Polski można bez problemu dojechać pociągiem. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Dąbrówka Górna, następnie DK 45 w stronę Opola, i dalej DK 429 do Prószkowa. Z Prószkowa najlepiej wyjechać ulicą Grunwaldzką prowadzącą przez Nową Kuźnię do Domecka. Odległość: w jedną stronę około 80 km. Pałac znajduje się przy skrzyżowaniu w centrum miejscowości, w pobliżu można zaparkować samochód.
Damian Dąbrowski,
Marzec 2011
