Powiat górowski, gmina Góra
(nazwa niemiecka Tschirnau, Lesten Stadt, Kreis Guhrau)
Zabytki w Czerninie
Do rejestru zabytków w Czerninie zostały wpisane: kościół parafialny p.w. Wawrzyńca (nr rej.: A/1117/811 z 9.12.1960r.), ruina pałacu (nr rej.: A/3485/493 z 23.02.1959r.), dom mieszkalny, ul. Rydzyńska 1 (nr rej.: A/3486/1501A z 13.10.1994r.), ratusz, ul. Rynek 22 (nr rej.: A/3487/1370 z 19.08.1965r.), szkoła zbiorcza z terenem rekreacyjnym, ul. Szkolna 2 (nr rej.: A/3488/1490A z 4.03.1994r.).Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. kolejne zabudowania zespołu pałacowego: oficyna zamkowa (nr 17), oficyna mieszkalna (nr 1), dwa budynki gospodarcze – obecnie obory, tereny parkowe przy zamku (Plac Zamkowy), mur przy zespole, drugi zespół folwarczny: gorzelnia, spichlerz, dwa budynki mieszkalne, budynek gospodarczy – obecnie magazyn, stajnia.
Czernina
Pałac w Czerninie w II połowie XVIII wieku
Źródło: https://polska-org.pl/5785043,foto.html?idEntity=512779 (dostęp: 27.09.2024r.)
Pierwsza siedziba w Czerninie powstała już w średniowieczu. W XVII wieku w miejscowości ród von Stosch wybudowała renesansowy dwór. Na początku osiemnastego stulecia wieś przeszła na własność rodziny von Lestwitz, która ufundowała barokowy pałac. Jego ruiny do dziś wznoszą się w Czerninie. W tym samym wieku jeden z właścicieli, Karl Rudolf von Lestwitz, dokonał kolejnej rozbudowy rezydencji. W 1791 roku w Czerninie wzmiankowano pałac, folwark, szkołę, 18 gospodarstw kmieci, 15 zagrodników, 20 chałupników, aż 7 młynów, oraz 27 innych domostw. Wieś liczyła 507 mieszkańców Po bezpotomnej śmierci Karla Rudolfa w 1803 roku na bazie pozostawionego przez niego majątku została utworzona fundacja von Lestwitz, finansująca zakład wychowawczy dla szlachetnie urodzonych osieroconych dziewcząt. Według opisu z 1845 roku dobra pozostawały własnością fundacji. W Czerninie znajdowało się 110 domów, folwark, browar, gorzelnia, 9 wiatraków, 11 rzemieślników, 3 kupców, hodowla 900 owiec merynosów. Część miejscowości stanowił folwark Neuvorwerk. Czernina liczyła 637 mieszkańców, w tym 51 katolików. Majątek pozostał własnością wspomnianej wyżej fundacji do czasów II wojny światowej. W 1912 roku liczył 1348ha, w tym 871ha pól uprawnych, 143ha łąk, 10ha pastwisk, 248ha lasów, 18ha stawów, 58ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przy folwarku działała gorzelnia oraz młyn.
Pałac w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/8275307,foto.html?idEntity=512779 (dostęp: 27.09.2024r.)
Źródło: https://polska-org.pl/4891172,foto.html?idEntity=512779 (dostęp: 27.09.2024r.)
Pałac został uszkodzony przez Armię Czerwoną w 1945 roku. Następnie znalazł się w gestii Państwowego Gospodarstwa Rolnego Czernina Górna, które część rezydencji przeznaczyło na mieszkania dla pracowników. Obiekt był wykorzystywany bez przeprowadzania jakichkolwiek remontów, słabo pilnowany, często okradany i dewastowano. W efekcie już po kilkunastu latach rządów PGR-u pałac w Czerninie stał się ruiną. W 1965 roku nie posiadał już okien i części dachu. W latach 70. XX wieku część pomieszczeń była jeszcze nakryta sklepieniami. Po upadku PGR-u ruiny znalazły się w gestii Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Następnie w latach 1998-2018 był oddawany w dzierżawę. Do dziś z pałacu przetrwały właściwie jedynie mury obwodowe, za którymi znajduje się ogromne rumowisko, złożone z zawalonych ścian wewnętrznych i stropów. Szczególnie imponująco wygląda fasada z centralnym ryzalitem oraz dwoma flankującymi okrągłymi wieżami. Na ścianach zachowane pozostałości dawnych zdobień. Pałac składał się z czterech trzykondygnacyjnych skrzydeł otaczających wewnętrzny dziedzinie. Wokół rezydencji fragmentarycznie zachowana fosa.
Pałac w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/752916,foto.html?idEntity=512779 (dostęp: 27.09.2024r.)
Ruiny pałacu
Czernina położone jest około 10 kilometrów na północny-wschód od Góry. Dojazd z miasta powiatowego lokalną drogą przez Kruszyniec i Ligotę (ulica Lipowa). Ruina pałacu znajduje się we wschodniej części Czerniny, w pobliżu Rynku oraz kościoła p.w. św. Wawrzyńca. Do dawnej rezydencji przylega rozległy, lecz niestety zaniedbany park. Bardziej na północ znajdują się ruiny folwarku oraz gorzelni. Dokładna lokalizacja: ul. Zamkowa
51.71981794697845, 16.61835248942465
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2024r.
Cmentarz w Czerninie
