Powiat górowski, gmina Wąsosz

(nazwa niemiecka Gross Tschuder, od 1936r. Steinbrück, Kreis Wohlau)

 

Zabytki w Drozdowicach Wielkich

Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Drozdowicach Wielkich. W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. dawną szkołę, zespół dawnego dworca kolejowego na działce 81/3 oraz liczne zabudowania mieszkalne i gospodarcze. Ostatnią pozostałością dawnego majątku jest budynek mieszkalny nr 14.

Miejscowość wzmiankowano w 1502 roku jako Tschudra. Majątek należał m.in. do: w 1676 roku von Lucka, w 1765 roku Schwartza. W 1787 roku w Drozdowicach Wielkich znajdował się folwark, młyn wodny, dom gminny, 13 gospodarstw zagrodników, 10 chałupników. Wieś liczyła 140 mieszkańców. Właścicielem dóbr był polski szambelan królewski von Zychlinsky. W 1830 roku majątek należał do spadkobierców Rebecki Lewalde. W Drozdowicach Wielkich wzmiankowano 35 domów, pałac i folwark, 205 mieszkańców, w tym 1 katolika i 5 Żydów, młyn wodny, wiatrak, browar. Częścią wsi była kolonia Marysin (Marienruh). W opisie miejscowości z 1845 roku wymieniono 35 domów, pałac i folwark, kolonię Marysin jako część Drozdowic Wielkich, 224 mieszkańców, w tym 13 katolików, młyn wodny, wiatrak, browar, kuźnię, 5 handlarzy, hodowlę 600 owiec merynosów. W 1840 roku dobra rycerskie za 24000 talarów reńskich nabył Julius Hermann Theodor Schneider. Pozostał ich właścicielem przynajmniej do 1876 roku. Następnie majątek należał do: w 1886 roku Paula Coqui, w latach 1894-1898 Karla Mixa. Posiadłość liczyła 202ha, w tym 158ha pól uprawnych, 27ha łąk, 1ha pastwisk, 8ha lasów, 8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Od 1902 do 1905 roku właścicielem włości był Hugo Göke. Po nim około 1909 roku dobra na krótko znalazły się w rękach wdowy Marie Friese z Chocieborowic. Od 1912 przynajmniej do 1921 roku majątek należał do porucznika Arthura Weissledera z Chocieborowic. Powierzchnia posiadłości wynosiła 197,6ha, w tym 151,5ha pól uprawnych, 27,5ha łąk, 13ha lasów, 1ha wód, 2ha parku, 2,6ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przed 1926 rokiem dobra nabyło Niemieckie Towarzystwo dla Wspierania Kolonizacji z Berlina. Około 1930 roku majątek został rozparcelowany.

Dwór w I połowie XX wieku

Źródło: https://polska-org.pl/759834,foto.html?idEntity=3387540 (dostęp: 30.10.2022r.)

Dwór w Drozdowicach Wielkich prawdopodobnie pochodził z XVIII wieku, choć po raz pierwszy był wzmiankowany dopiero w 1830 roku. Wygląd budynku można opisać dzięki przedwojennej widokówce. Rezydencję wzniesiono na planie prostokąta, była podpiwniczona, parterowa, z użytkowym poddaszem, nakrytym wysokim łamanym dachem czterospadowym z powiekami. Główne wejście umieszczone na osi fasady akcentowała trzyosiowa wystawka i niewielka sygnaturka. Elewacje ozdabiały podziały ramowe, wydatny gzyms wieńczący oraz opaski wokół okien.

Majątek rozparcelowano już w latach 30. XX wieku. Według lokalnej tradycji w dworze przed wojną mieszkały siostry zakonne, które wyrabiały m.in. olejki. Część zabudowań gospodarczych mogła zostać rozebrana już przed 1945 rokiem. W czasach Polski Ludowej w Drozdowicach Wielkich nie utworzono Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Dwór przetrwał wojenną zawieruchę. Już w latach 50. XX wieku okoliczni mieszkańcy rozbierali dach budynku. Z czasem z dworu zabierano kolejne materiały budowlane. Ostatecznie resztki ruin rozebrano na kolejnej dekadzie, wykorzystując budulec na utwardzenie dróg. Na cegłę rozebrano także zabudowania gospodarcze. Pozostałości murów splantowano. Śladem po dworze jest niewielkie wzniesienie porośnięte krzakami, wśród których można znaleźć pojedyncze większe kamienie z piwnic budynku. W pobliżu zagajnika w jaki zmienił się dawny park można odnaleźć zaniedbany i zarośnięty staw.

Drozdowice Wielkie położone są około 24 kilometry na południe od Góry. Z miasta powiatowego dojazd DW324 do Kłody Górowskiej, dalej drogami lokalnymi przez Ślubów, Bełcz Górny i Cieszkowice do Wąsosza. Z Wąsosza DK36 w kierunku Wińska, za Chocieborowicami z tej ostatniej trasy trzeba zjechać w lokalną drogą prowadzącą prosto do Drozdowic Wielkich. Drozdowice Wielkie położone są na wschód od DK36, natomiast po zachodniej stronie trasy znajduje się dawna kolonia Marysin. Pozostałości zespołu dworskiego należy szukać w centrum wsi, pomiędzy zabudowaniami nr 14 a 16.

Przybliżona lokalizacja nieistniejącego dworu:

51.51898036157013, 16.655942766049694

Damian Dąbrowski,

Październik 2022r.

Joomla templates by a4joomla