Powiat lubiński, gmina Ścinawa
(nazwa niemiecka Deichslau, Kreis Steinau, od 1932 r. Kreis Wohlau)
Zabytki w Dziesławiu
Do rejestru zabytków w Dziesławiu zostały wpisane: cmentarz przykościelny (nr rej.: 1539/886L z 16.02.1990 r.), pałac (nr rej.: 2843/1763 z 11.07.1966 r.), park (nr rej.: 2842/540/L z 19.06.1979 r.). Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono kolejne obiekty z zespołu pałacowego: oranżerię oraz bramy ogrodzeniowe.
Miejscowość wzmiankowano w 1218 roku pod nazwą Villa Tyslinii, w 1310 roku jako Dyslov, następnie w 1331 roku jako Dysselov. W 1310 roku jako właściciela dóbr w Dziesławiu wymieniono Hermanna de Dyslow, rajcę miejskiego w Ścinawie. Z czasem wieś przeszła w ręce rycerstwa. W kościele w Dziesławiu znajduje się epitafium właściciela miejscowego majątku George von Brauna, zmarłego w 1588 roku. W XVII wieku wieś należała do rodu von Langenau. Po śmierci Georga von Langenau (zm. po 1653 r.) została podzielona na trzy części. Jeden z działów pozostał w rękach rodziny von Langenau, właściciele pozostałych zmieniali się. W 1738 r. Hans Albrecht von Langenau wykupił pozostałe majątki i ponownie zjednoczył w rękach jednego właściciela cały Dziesław. Przypisuje mu się również wybudowanie istniejącego do dziś pałacu. Po śmierci Hansa Albrechta posiadaczką włości została wdowa po nim, Christine Charlotte, z domu von Mudrach. Zmarła ona w 1779 roku, w dobra odziedziczyła jej kuzynka Pani von Ponickau. Następnie sprzedawany majątek przechodzi w krótkim czasie z rąk do rąk. W Dziesławiu wzmiankowano: w 1785 r. von Schweinitza, w 1788 r. von Riebena, w 1794 r. Teichmanna, w 1805 r. von Schkoppa. Następnie w 1827 r. włości objęła wdowa po Teichmannie, z domu Förster. W 1830 roku dobra pozostawały w jej rękach. W Dziesławiu wzmiankowano m.in. pałac, 3 folwarki, browar, gorzelnię, młyn wodny oraz wiatrak. W 1840 r. posiadłość za 75 tysięcy talarów reńskich wykupił komisarz dystryktu policyjnego porucznik F. G. W. Teichmann. Był on wymieniony jako właściciel w opisie miejscowości z 1845 roku.
Pałac w Dziesławiu w połowie XIX wieku na litografii z teki Alexandra Dunckera.
W 1856 roku od rodziny Teichmann dobra odkupił radca Metscher. W 1876 r. należały do wdowy po nim, Antonie z domu Fischer oraz ich dzieci. W 1886 r. właścicielką dóbr była Hedwig von Jordan, z domu Metscher. Grunty liczyły 500 ha. W jej posiadaniu majątek pozostał do 1909 roku. W 1917 roku właścicielem dóbr był rotmistrz Johann Wilhelm von Cölln. Włości należały do niego do 1930 roku. Powierzchnia majątku wynosiła 500 ha, w tym 375 ha pól uprawnych, 35 ha łąk, 28 ha lasu, 46,8ha pastwisk, 0,6 ha wody, 14,6 ha ogrodu, parku, dróg, podwórzy gospodarczych oraz innych użytków. Przed 1937 rokiem posiadłość została rozparcelowana przez Śląską Spółkę Ziemską. W 1939 r. właścicielem pałacu był Ernst von Jaminet. Po drugiej wojnie światowej w rezydencji utworzono szkołę podstawową. Szkoła opuściła pałac w 1957 r. Odtąd budynek pozostawał nieużytkowany i szybko niszczał. W 1976 r. w zabytku zawaliła się część stropów i sklepień. Po 1986 r. zawaleniu uległ dach. Obecnie z pałacu pozostała rozpadająca się ruina. Zachowały się mury obwodowe i część ścian działowych. Pałac otacza zaniedbany park, którego początki sięgają barokowego ogrodu z XVIII wieku. Przez park przebiega strumień, znajduje się w nim również staw. Zaniedbane założenie porastają samosiewki oraz podszyt.
Rezydencja w latach 30. XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/753174,foto.html?idEntity=513466 (dostęp: 24.02.2025 r.)
Pałac z zewnątrz
Barokowy pałac został zbudowany w I połowie XVIII wieku. Być może na podstawie planów Martina Frantza. Siedzibę przebudowano około 1856 roku oraz w latach 30. XX wieku. Budowla podpiwniczona, założona na planie litery „C”, dwukondygnacyjna, nakryta była dachem mansardowym z lukarnami. Elewacje bogato zdobione, dzielone pilastrami i lizenami w wielkim porządku, z wydatnym gzymsem koronującym, oknami w opaskach oraz nadokiennikami. Główne wejście na osi pałacu, zaakcentowane portalem balkonowym. Ponad nim kartusze herbowe fundatorów. Układ wnętrz z centralną paradną sienią i dwoma traktami w skrzydłach. Po zawaleniu dachu i stropów obecnie układ wnętrz w znacznym stopniu nieczytelny.
Stan zabytku w II połowie XX wieku. Źródło: Karta zielona pałacu. Za: www.zabytek.pl
Wnętrza pałacu
Dziesław położony jest około 20 kilometrów na północny-wschód od Lubina. Z miasta powiatowego dojazd drogami lokalnymi (wyjazd ulicą Małomicką) przez Mleczno, Toszowice i Tymową. Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w północnej części Dziesławia.
Dokładna lokalizacja zrujnowanego pałacu:
51.473902479110706, 16.36754808637221
Damian Dąbrowski,
Luty 2025 r.