Powiat górowski, gmina Jemielno
(nazwa niemiecka Lübchen, Kreis Wohlau)
Zabytki w Lubowie
Do rejestru zabytków w Lubowie nie został wpisany żaden obiekt. W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zabudowania zespołu folwarcznego (stajnia i wozownia, wykorzystywane następnie jako chlewnia i spichlerz) oraz park pałacowy.
Historia Lubowa sięga przynajmniej XVII wieku. Od 1637 roku wieś należała do rodu von Dyhern. Następnie w 1671 roku majątek nabyła rodzina von Sack. W 1776 roku dobra nabył Hans Ludwig von Schweinitz. W opisie Lubowa z 1787 roku wymieniono pałac z folwarkiem, szkołę, 7 gospodarstw kmieci, 22 zagrodników, 1 chałupnika, młyn wodny, dwa domy gminne oraz 329 mieszkańców. W 1789 roku następca Hansa Ludwiga, Hens Heinrich Julius von Schweinitz, sprzedał włości von Stoessel auf Drogelwitz. Już trzy lata później posiadłość odkupił Otto Wilhelm Carl Ernst von Lieres auf Tschirnitz. W 1830 roku właścicielem majątku był dyrektor ziemstwa von Lieres. W wiosce wzmiankowano 48 domów, folwark, ewangelicką szkołę, pański pałac z ogrodem, browar, gorzelnię, wiatrak. Lubów liczył 436 mieszkańców, w tym 31 katolików. W 1845 roku dobra znajdowały się w rękach spadkobierców von Lieresa. W Lubowie znajdowało się 56 domów, folwark, ewangelicka szkoła, pałac, z ogrodem, szklarnią, bielarnia, dwa wiatraki, browar, gorzelnia, wypalarnia wapna, skład węgla, zakłady 8 rzemieślników oraz sklepy 6 kupców. Wieś zamieszkiwało 520 osób, w tym 43 wyznania katolickiego. W 1857 roku majątek należał do hrabiego Moritza von Nostitz. Następnie nabył go hrabia von Stillfried-Alcantara. Kolejnym właścicielem dóbr w 1874 roku został von Jagow. W dokumencie z 1894 roku wzmiankowano w Lubowie rotmistrza w stanie spoczynku Ottona von Jagow. W skład włości liczących 665ha ziemi wchodził również folwark w pobliskich Chorągwicach. W 1898 roku właścicielami majątku byli hrabiostwo Johannes i Klementyna von Francken-Sierstorpff. W ich rękach włości pozostały przynajmniej do 1912 roku. Według źródła z 1921 roku posiadłość należała do hrabiny Klotyldy zamieszkałej w Lubowie i hrabiego Hansa Klemensa von Francken-Sierstorpff z Żyrowej.W 1930 roku właścicielem dóbr był generał Bernhard baron von Humboldt-Dachroeden. Dobra miały powierzchnię 1567,5ha, w tym 100ha pól uprawnych, 27ha łąk, 2ha pastwisk, 6ha wody, 1380ha lasu, 6,5ha parku i ogrodu, 46ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Ostatnim właścicielem majątku był rolnik Heinrich Fricke. Należące do niego włości miały już tylko powierzchnię 330ha. W gospodarstwie w dalszym ciągu działał gorzelnia. Na folwarku hodowano bydło wschodniofryzyjskie, niemieckie świnie rasy szlachetnej oraz konie. W uprawach dominowały buraki cukrowe, kartofle, pszenica oraz jęczmień.
Pałac na litografii z połowy XIX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/8736979,foto.html?idEntity=512397 (dostęp: 29.09.2024r.)
Pałac w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/759885,foto.html?idEntity=512397 (dostęp: 29.09.2024r.)
Pałac został wzniesiony w XVIII wieku. Była to rozległa parterowa budowla o dość skomplikowanej bryle. Rezydencje nakrywały dachy dwuspadowe z lukarnami i powiekami. Główne wejście umieszczono asymetrycznie, ozdabiał je portyk wgłębny oraz wystawka zwieńczona trójkątnym naczółkiem. Wejście poprzedzały schody. W elewacji tylnej znajdowało się kolejne analogicznie rozwiązane wejście do budynku oraz filarowy ganek. Prawdopodobnie po zakończeniu działań wojennych pałac wysadzili żołnierze radzieccy. Pozostała ruina wraz z folwarkiem znalazła się w gestii Państwowego Gospodarstwa Rolnego Lubów podległego pod kombinaty w Górze, Zaborowicach, Wąsoszu, a na koniec w Jemielnie. W latach 80. XX wieku pozostałości ruin rezydencji rozebrano. Do dziś przetrwały niewielkie fragmenty ścian oraz gruzowisko. Obecnie również większość zabudowań pofolwarcznych jest w stanie ruiny. Z majątku pozostał rozległy park (ponad 6ha) z okazami liściastego starodrzewu oraz stawami. Niestety park jest mocno zaniedbany, o zatartym układzie, zarośnięty samosiewem i podszytem.
Lubów położony jest około 20 kilometrów na południe od Góry. Z miasta powiatowego dojazd DW323 w kierunku Rudna do Ciechanowa, a dalej DW333 w stronę Chobieni. Ta ostatnia trasa prowadzi przez Lubów. Dawny majątek znajduje się we wschodniej części wsi. Przybliżona lokalizacja nieistniejącego pałacu:
51.56865099736392, 16.476850752741843
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2024r.
