Powiat dzierżoniowski, gmina Łagiewniki
(nazwa niemiecka: Mellendorf, Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość należała do rodziny von Schönaich od 1568 roku. Na początku XVII wieku (około 1610 roku) Georg baron von Schönaich utworzył niewielki majorat obejmujący Młynicę i Słupice. W 1765 roku właścicielem włości był generał major Karl książę von Schönaich. W 1830 roku majorat należał do hrabiego von Schönaich. W Młynicy znajdował się pałac z ogrodem, folwark, 27 domów, browar, młyn i cegielnia. Wioska liczyła 287 mieszkańców, w tym 46 katolików. W 1845 roku właścicielem majoratu był książę Friedrich von Schönaich-Carolath. W Młynicy wzmiankowano 48 domów, pałac z parkiem, folwark, młyn wodny, cegielnię. Miejscowość zamieszkiwały 304 osoby, w tym zaledwie 41 wyznania katolickiego. Książę Friedrich von Schönaich-Carolath, major i były starosta pojawiał się w księgach adresowych do 1858 roku. Przed 1861 rokiem majorat obejmujący Młynicę i Słupice odziedziczył książę Ferdinand. W 1886 roku dobra w dalszym ciągu należały do Ferdinanda księcia zu Schönaich-Carolath z Zaboru (auf Saabor bei Grünberg). Dzierżawcą majątku był książę Georg zu Schönaich-Carolath, mieszkający w rezydencji w Młynicy (zu Mellendorf). Posiadłość liczyła 796ha, w tym 156ha pól uprawnych, 44ha łąk, 5ha pastwisk, 580ha lasów, 2ha stawów, 9ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na folwarku hodowano 18 koni, 45 sztuk bydła, w tym 31 krów, 450 owiec i 13 świń. W 1905 roku właścicielem majątku w Młynicy był Georg książę zu Schönaich-Carolath z Zaboru. Posiadłość liczyła 801ha, w tym 148ha pól uprawnych, 45ha łąk, 6ha pastwisk, 590ha lasów, 12ha stawów, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1937 roku majorat Młynica (Majoratsherrschaft Mellendorf) liczący 997,43ha należał do księcia Hansa Georga zu Schönaich-Carolath. Posiadłość w Młynicy miała powierzchnię 773ha, w tym 131,97ha pól uprawnych, 15,5ha łąk, 2,26ha stawów, 615,72ha lasów, 5,37ha parku i ogrodu, 2,75ha dróg i podwórzy gospodarczych. Po drugiej wojnie światowej śląskie majątki rodu Schönaich-Carolath przejęło państwo polskie. Losy posiadłości w Młynicy w czasach Polski Ludowej nie są znane. Do czasów obecnych z pierwotnego założenia przetrwał zaniedbany park oraz budynki pofolwarczne zamykające od wschodu i zachodu dawny dziedziniec. Zabudowania w znacznym stopniu przekształcone pełnią dziś przeważnie funkcje mieszkalne. Budynki dawnego folwarku nie zostały nawet wpisane do ewidencji zabytków. W ewidencji znajduje się park, jednak nie ma to żadnego wpływu na jego losy. Dzisiaj założenie parkowe przypomina las z przypadkowo wydeptanymi ścieżkami. Mimo wielu lat zaniedbań w parku przetrwały ciekawe okazy starodrzewu, np.: dąb szypułkowy o obwodzie 465cm, jesion wyniosły o obwodzie 640cm czy żywotnik zachodni o obwodzie 225cm. W parku znajduje się niewielkie asfaltowe boisko i resztki betonowej sceny. Obiekt po remoncie mógłby wraz z parkiem pełnić funkcje rekreacyjne dla mieszkańców wioski.
Dwór
Rezydencję w Młynicy prawdopodobnie ufundowała w XVIII wieku rodzina von Schönaich. Dwór wzmiankowano wraz z ogrodem w opisie miejscowości z 1830 roku. Według informacji z artykułu ze „Słowa Polskiego” z 1947 roku siedziba rodu von Schönaich została spalona w czasie działań wojennych. W kolejnych dekadach Polski Ludowej nie podjęto prac remontowych i uszkodzony dwór został rozebrany. Dzisiaj pozostały po nim fragmenty murów piwnic i przyziemia. Dzięki przedwojennym widokówkom możemy przedstawić wygląd nieistniejącej rezydencji. Dwór był budynkiem murowanym, potynkowanym, dwuskrzydłowym, założonym na planie litery „L”, skrzydła były podpiwniczone i posiadały dwie kondygnacje. Rezydencję nakrywały dachy dwuspadowe z lukarnami.
Źródło: http://fotopolska.eu/52356,foto.html?o=b16468 (dostęp: 19.05.2015r.)
Źródło: http://fotopolska.eu/487739,foto.html?o=b16468 (dostęp: 19.05.2015r.)
Zabytki w Młynicy
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Młynicy. W rejestrze pod nazwą miejscowości Miłowice widnieje kościół parafialny p.w. św. Antoniego (nr rej.: 1180 z 2.12.1964r.). W ewidencji zabytków znalazły się: dom mieszkalno-gospodarczy (nr 5), dom mieszkalny (nr 25) i park krajobrazowy.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Młynicy nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. W Łagiewnikach należy skierować się na trasę nr 384 (ul. Jedności Narodowej), z której pod koniec miejscowości trzeba skręcić w prawo w ul. Ślężną prowadzącą do Olesznej. W Olesznej na skrzyżowaniu należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Młynicy. Park krajobrazowy znajduje się na północnym krańcu Młynicy, na prawo od głównej drogi. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 180km, z Wrocławia około 45km. Samochód można zostawić na poboczu drogi pomiędzy parkiem a zabudowaniami pofolwarcznymi.
Damian Dąbrowski,
Maj 2015 r.
