Powiat głubczycki, gmina Branice
(nazwa niemiecka: Michelsdorf, Kreis Leobschütz)
W 1802 roku folwark w Michałkowicach od właścicieli majątku Branice odkupił Michael von Haugwitz. Kolejnym właścicielem posiadłości w Michałkowicach był Loebel Altmann z Branic. Po nim dobra w 1823 roku objął adwokat Josef Klaps z Opawy, wzmiankowany m.in. w źródłach z 1830 i 1845 roku. Josef Klaps pozostawił córkę Marię, która wyszła za mąż za pana von Wiedenfeld. Od 1869 roku właścicielem majątku w Michałkowicach był Hermann Boenisch. W 1877 roku posiadłość nabył Leopold Fuchs. Według księgi adresowej z 1886 roku należący do Leopolda Fuchsa majątek liczył zaledwie 130ha, w tym 126ha pól uprawnych, 2ha łąk i 2ha dróg, podwórzy gospodarczych oraz innych użytków. W 1902 roku dobra Leopolda Fuchsa miały powierzchnię 128,81ha. Rok później Amalia i Leopold Fuchs przekazali włości swojej córce Alwine i jej małżonkowi porucznikowi rezerwy Paulowi Eispertowi. Według księgi adresowej z 1921 roku należący do kapitana rezerwy Paula Eisperta majątek liczył 128,7ha. W 1930 roku właścicielką dóbr pozostawała wdowa Pani Alwine Eispert. Powierzchnia posiadłości wynosiła 128ha, w tym 118ha pól uprawnych, 4ha łąk, 4ha pastwisk, 2ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem zarządzał dyplomowany rolnik Josef Niesel. W księdze adresowej z 1937 roku jako właścicieli majątku podano spadkobierców Pana Eisperta, w tym Panią Alwinę Eispert. Posiadłość w tym czasie liczyła 125,5ha. Po drugiej wojnie światowej dobra przejęło państwo polskie. Folwark i dwór znalazły się pod zarządem Państwowego Gospodarstwa Rolnego. W rezydencji urządzono biura Zakładu Rolnego Michałkowice. Po upadku PGR-u zabudowania i grunty znalazły się w gestii Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie trudno określić stan własnościowy obiektów. Na miejscu brak tablic informacyjnych. Gospodarstwo otoczone ogrodzeniem. Zakaz wstępu powoduje, że zdjęcia można wykonać tylko z pewnej odległości.
Dwór prawdopodobnie wzniesiono w drugiej połowie XIX wieku. Budynek w czasach Polski Ludowej został w znacznym stopniu przekształcony. Centralny ryzalit podwyższono o jedną kondygnację, zmieniono zadaszenie, elewacje pozbawiono ozdobnych detali architektonicznych. Obecnie dwór wygląda bardziej jak rozbudowany dom jednorodzinny niż dawna rezydencja szlachecka. Budynek murowany, potynkowany, założony na planie prostokąta, dwu- i trzykondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. Fasada (elewacja południowa) pięcioosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem, poprzedzonym parterowym gankiem mieszczącym główne wejście. Elewacja tylna sześcioosiowa, z dodatkowym wejściem. Na południe od rezydencji dawny dziedziniec folwarczny otoczony przez zabudowania gospodarcze. Nowsze budynki gospodarcze wybudowano na zachód od dworu. Na północ od dawnej rezydencji pozostałości parku i ogrodu.
Wygląd dworu przed 1945 roku możemy poznać dzięki fotografii zamieszczonej w opracowaniu Katarzyny Maler, „Zamki, pałace, dwory na ziemi głubczyckiej i ich właściciele. Część 2”, w: Kalendarz Głubczycki 2001, s. 141.
Zabytki w Michałkowicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Michałkowicach.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Michałkowic jest bardzo trudny i wymaga kilku przesiadek. W miejscowości zatrzymują się autobusy PKS kursujące m.in. z Branic i Głubczyc. Niestety komunikacją publiczną niełatwo dostać się nawet do stolicy powiatu. Po likwidacji linii kolejowej Racibórz – Racławice Śląskie pozostały tylko połączenia autobusowe między Raciborzem i Głubczycami. Do samego Raciborza można dotrzeć np. pociągiem z Rybnika lub autobusem z Gliwic. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Łany, a następnie DK40 przez Kędzierzyn-Koźle w stronę Prudnika. Na rondzie w miejscowości Reńska Wieś najlepiej zjechać na DK418, która prowadzi do DK38. Tą ostatnią trasą można dotrzeć do Głubczyc. Z miasta proponuję wyjechać ulicą Kołłątaja. Następnie lokalna droga do Michałkowic prowadzi przez Bogdanowice, Bogdanowice-Kolonię, Włodzienin i Lewice. Dwór znajduje się w północnej części miejscowości, na zachód od głównej drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 100km. Na miejscu nie ma dobrego parkingu, samochód trzeba pozostawić na poboczu drogi.
Damian Dąbrowski,
Wrzesień 2015 r.
