Powiat kluczborski, gmina Byczyna
(nazwa niemiecka: Roschkowitz, w latach 1936-45 Röstfelde, Kreis Kreuzburg)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza informacja o Roszkowicach pojawia się w dokumentach pochodzących z 1231 r. Początkowo wieś była własnością biskupów wrocławskich, a następnie książąt brzeskich. W nieznanych okolicznościach osada przeszła w posiadanie rodów rycerskich. W 1414 r. właścicielem Roszkowic był Bernard Kewtchnicz, a od 1530 r. do XVIII w. miejscowość należała do jednej z linii rodu Frankenberg-Proschlitz. Ostatnia jej przedstawicielka, Joanna Gottlieba (1731-1802) wyszła za mąż za majora Karola Leopolda von Skrzidlowski i wniosła mu w wianie część miejscowości zwaną Alt Roschkowitz. Von Skrzidlowski w 1777 r. dokupił Neu Roschkowitz i połączył obydwa majątki. Pod koniec XVIII w. dobra te nabył major von Kleist, następnie właściciele miejscowości często się zmieniali. W 1842 r. Roszkowice kupił Wilhelm von Taubadel z Bodzanowic i Biskupic koło Olesna. Przekazał on posiadłość swojemu zięciowi Fryderykowi Hansowi von Cramon, który przyjął nazwisko von Cramon-Taubadel. Roszkowicki majątek, posiadający od 1886 r. status majoratu, pozostał w rękach jego potomków do końca drugiej wojny światowej.
Pałac w Roszkowicach został wybudowany w 1845 r. dla Wilhelma von Cramon-Taubadel. W 1914 r. rezydencja została przebudowana w stylu eklektycznym przez Bertrama von Cramon-Taubadel. Po 1945 r. pałac wraz z resztą posiadłości został upaństwowiony i przekazany w zarząd Państwowemu Przedsiębiorstwu Rolnemu Roszkowice. W budynku umieszczono biura PGR-u oraz mieszkania pracowników. Po upadku państwowego gospodarstwa jego majątek przejęła ANRSP. W 1998 r. pałac w Roszkowicach nabył Pan Andrzej Bugdoł. Niestety do dnia dzisiejszego nie podjął on niezbędnych prac remontowych. Obecnie w Internecie można znaleźć ofertę sprzedaży zabytkowej rezydencji (stan na luty 2010r.)
Pałac i park w lipcu 2009 roku
Pałac w Roszkowicach otaczają pochodzące z XIX w. zabudowania gospodarcze dawnego folwarku, skupione wokół dwóch dziedzińców. Wśród budynków folwarku wyróżniają się: dawna rządcówka, spichlerz oraz gorzelnia. W wyniku remontów i przebudów przeprowadzanych po 1945 r. wiele obiektów utraciło cechy stylowe. Na północny-wschód od pałacu rozciąga się park krajobrazowy o pow. 3,30 ha, pochodzący z początku XIX w. Na park zaadaptowano niewielki kompleks leśny, dzięki czemu można spotkać w nim stare okazy dębów szypułkowych i buków zwyczajnych. W centrum parku znajduje się polana, a w jego wschodniej części dwa stawy, na jednym z nich utworzono wyspę, na której posadzono graby pospolite. Niestety zarówno dawny folwark jak i park są otoczone ogrodzeniem. W tej sytuacji nie tylko nie można zwiedzić pałacu w Roszkowicach, ale trudno się do niego nawet zbliżyć.
Pałac
Rezydencja po przebudowie z 1914 r. to budowla eklektyczna, łącząca w sobie elementy neorenesansowe z neoklasycystycznymi i neomanierystycznymi. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty wysokim dachem czterospadowym z lukarnami. Fasada (elewacja południowa) trzynastoosiowa, z centralnie umieszczoną okrągłą wieżą, w przyziemiu której główne wejście ozdobione kamiennym neorenesansowym portalem. Po obydwu bokach wieży na wysokości drugiej kondygnacji arkadowe krużganki z kolumnami korynckimi. Fasadę zamykają dwa ryzality zwieńczone neorenesansowymi szczytami ze spływami. W elewacji ogrodowej identyczne skrajne ryzality oraz centralny półokrągły ryzalit mieszczący klatkę schodową. W elewacji wschodniej arkadowa loggia podtrzymująca taras na wysokości drugiej kondygnacji. Od zachodu do pałacu przylega częściowo wtopiona w korpus, niska okrągła wieża. Elewacje pałacu zachowały wiele kamiennych detali, okna w ozdobnych obramieniach, kartusz herbowy ponad głównym wejściem, boniowane górne kondygnacje wieży. Układ wnętrz dwutraktowy z korytarzem i centralnie umieszczonym holem, w którym znajdują się dwa neorenesansowe kominki. W części pomieszczeń przetrwały marmurowe posadzki i drewniane boazerie.
W sierpniu 2014r. roku pałac pozostawał w rękach prywatnych. Stan elewacji budynku ulegał stałemu pogorszeniu. Rezydencję można było zobaczyć z zewnątrz.
Informacja praktyczne i dojazd:
Do Roszkowic można dojechać komunikacją publiczną jednak nie jest to łatwe. W miejscowości zatrzymują się autobusy PKS z Kluczborka i Byczyny, ale kursują one rzadko. Do Kluczborka można dotrzeć pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór. Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic DK 78 do Tarnowskich Gór, a dalej DK 11 w stronę Poznania do Byczyny. Z Byczyny najlepiej wyjechać DK 487 w kierunku Gorzowa Śląskiego, trasa ta przecina Roszkowice, zespół pałacowo-parkowy leży na lewo od niej. Odległość: w jedną stronę około 125 km. Samochód najlepiej zaparkować przy bocznej drodze prowadzącej do dawnego folwarku.
Damian Dąbrowski,
Luty 2010 r., aktualizacja sierpień 2014r.