Powiat rybnicki, dzielnica miasta Rybnik
(nazwa niemiecka: Zamislau Florianshof, Kreis Rybnik)
Rys historyczny i stan obecny:
Na temat historii Zamysłowa zachowało się niewiele informacji źródłowych. Trudno określić nawet w przybliżeniu datę powstania wioski. Zamysłów prawdopodobnie założono w szesnastym stuleciu. Jego pierwszą odnotowaną w źródłach właścicielką była Pani Małgorzata Skrzyszowska. W urbarzu z 1657 roku podano jako posiadacza Zamysłowa Daniela Radlickiego. W nieznanych okolicznościach dobra zostały włączone w skład tzw. rybnickiego państwa stanowego należącego do hrabiów von Wengerski. W 1784 roku właścicielem posiadłości w Zamysłowie był Anton hrabia von Wengerski. W miejscowości wzmiankowano folwark i 13 gospodarstw zagrodników. W sumie Zamysłów liczył zaledwie 56 mieszkańców. Anton hrabia Wengerski, odsprzedał rybnickie państwo stanowe królowi Prus. Rząd pruski zlikwidował w 1788 roku rybnickie państwo stanowe i utworzył własną administrację. W 1830 roku majątek w Zamysłowie pozostawał częścią królewskiej domeny. Podlegał pod urząd w Rybniku. W wiosce znajdowały się 24 domy zamieszkane przez 154 osoby, wszystkie wyznania katolickiego. Mieszkańcy Zamysłowa należeli do parafii w Rybniku. W opisie miejscowości wspomniano również o dwóch młynach wodnych i folwarku zwanym Florian, bądź Florianshof. Kolejny opis Zamysłowa pochodzi z 1845 roku. Dobra w dalszym ciągu pozostawały własnością królewską. Zarząd nad nimi sprawował rybnicki urząd (königl. Rent-A. Rybnik). Wioska liczyła 31 domów i 207 mieszkańców, w tym 9 ewangelików i 5 Żydów. Kościół dla katolików znajdował się w Rybniku. W Zamysłowie w dalszym ciągu działały dwa młyny. Częścią wioski pozostawał folwark Florianshof. W drugiej połowie XIX wieku dobra królewskie w Zamysłowie zostały rozparcelowane. Włości tych nie wymieniano w księgach adresowych z tego okresu. Przed 1872 rokiem właścicielem części majątku obejmującej folwark Florianshof został Theodor Jänicke. Posiadłość pozostała w jego rękach przynajmniej do 1886 roku. W 1886 roku liczyła 150ha, w tym 132ha pól uprawnych, 9ha łąk, 9ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku hodowano 8 koni, 16 sztuk bydła rogatego, w tym 10 krów, 120 owiec. W skład gospodarstwa wchodziła również cegielnia. Pomiędzy 1886 a 1894 rokiem dobra przejął Fritz Kolewe. W 1894 roku powierzchnia majątku wynosiła 145ha, w tym 130ha pól uprawnych, 5ha łąk, 2ha lasu, 8ha dróg i podwórzy gospodarczych. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli świni niemieckiej rasy szlachetnej. Kolejnym właścicielem folwarku Florianshof przed 1902 rokiem został Pan A. Wodarz. Majątek liczył 137ha, w tym 122ha pól uprawnych, 5ha łąk, 2ha lasu, 2ha pastwisk, 4ha stawów, 2ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku hodowano bydło ras mlecznych. A. Wodarz po raz ostatni został odnotowany w Zamysłowie w księdze adresowej z 1905 roku. Powierzchnia dóbr nie uległa zmianie. Przed 1909 rokiem włości wykupiło przedsiębiorstwo zajmujące się wydobyciem węgla (Rybniker Steinkohlen-Gewerksch). Dobra zostały rozparcelowane. Nowy właściciel zachował tzw. resztówkę liczącą 24ha. Zabudowania gospodarcze folwarku w kolejnych latach rozebrano. Z czasem właścicielem dworu pozostałego po folwarku Florianshof została Kopalnia Węgla Kamiennego „Rymer”. W 1995 roku kopalnia „Rymer” została połączona z kopalnią „Chwałowice”. Cztery lata później w likwidowanym ruchu „Rymer” zakończono wydobycie. Trudno powiedzieć kto obecnie jest właścicielem dworu w Zamysłowie Wrzosach. Niszczejący budynek zabezpieczony jest przed wejściem, jednak teren wokół niego nie został ogrodzony. Na jednej z elewacji można znaleźć informację, że obiekt jest na sprzedaż.
Dwór
Siedziba właściciela folwarku Wrzosy – Florianshof została wybudowana w drugiej połowie XIX wieku. Budynek murowany z cegły, z użyciem kamienia, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, parterowy, z piętrowym ryzalitem i użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Fasada (elewacja północno-wschodnia) sześcioosiowa, z centralnym dwuosiowym ryzalitem, elewacja tylna pięcioosiowa. Elewacje boczne dwuosiowe. Wejście do budynku umiejscowiono w niewielkiej przybudówce dostawionej od zachodu. Skromnie ozdobione elewacje dworu zachowały detale architektoniczne, w postaci gzymsów opaskowych, obramień otworów okiennych i podokienników. Wnętrza rezydencji zostały zapewne przekształcone po drugiej wojnie światowej. Obecnie pomimo prób zabezpieczenia budynku przed wejściem osób postronnych zostały zdewastowane. Po zabudowaniach gospodarczych folwarku nie ma dziś żadnych śladów. Przylegające do dworu niewielkie, zaniedbane zadrzewienie, w którym dominują samosiejki, może być pozostałością dawnego ogrodu.
Zabytki w Rybniku Zamysłowie
Do rejestru zabytków w nie wpisano żadnego obiektu w Zamysłowie.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Rybnika Zamysłowa zapewniają autobusy komunikacji miejskiej (ZTZ Rybnik). Najlepiej skorzystać z autobusu linii nr 1 (Rybnik Dworzec Autobusowy – Radlin Korfantego KWK Marcel), który zatrzymuje się na przystanku Rybnik Zamysłów Niedobczycka. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK78 do Rybnika, następnie kierować się tą trasą dalej w stronę Wodzisławia Śląskiego (ulica Wodzisławska). Za wiaduktem kolejowym z ulicy Wodzisławskiej należy skręcić w prawo w ulicę Plebiscytową, prowadzącą do ulicy Niedobczyckiej. Ulicą Niedobczycką trzeba kierować się na południe. Ulica Jarzynowa, przy której stoi opisywany dwór (budynek nr 19) jest boczną ulicy Niedobczyckiej. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 30km. Na miejscu nie ma dobrego miejsca do zaparkowania samochodu, pojazd najlepiej zostawić na poboczu, w bezpośrednim sąsiedztwie dworu.
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2013 r.
