Powiat złotoryjski, gmina Świerzawa
(nazwa niemiecka Alt Schönau, Kreis Goldberg)
Zabytki w Starej Kraśnicy
Do rejestru zabytków w Starej Kraśnicy wpisano: dwór renesansowy – ruinę (nr rej.: A/3367/545 z 3.03.1959 r.), pałac w ruinie (nr rej.: A/3369/668/J z 11.05.1981 r.), brama wjazdowa na teren folwarku (nr rej.: A/1007 z 17.05.2007 r.), park (nr rej.: A/3368/603/J z 16.01.1980 r.). Ponadto w ewidencji zabytków umieszczono kolejne zabudowania zespołu dworsko-parkowego z folwarkiem położonego przy ulicy Kusocińskiego: fragment muru obronnego z bastejami, budynek mieszkalny, browar, stajnia, budynek gospodarczy (dawna wartownia), budynek gospodarczy (dawna kuźnia), budynek mieszkalny (dawny młyn), budynek mieszkalny, obora, stodoła, budynek gospodarczy (dawna chlewnia), gołębnik.
Zespół dworski w Starej Kraśnicy na rysunkach z XVIII wieku oraz fotografiach z I połowy XIX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/550834,Stara_Krasnica,Zespol_dworski_w_Starej_Krasnicy.html
Brama w zespole dworskim w 2022 roku
W Starej Kraśnicy znajdował się imponujący zespół dworski. W jego skład wchodził dwór, pałac, folwark, brama wjazdowa, mury obronne z bastejami oraz park. Zacznijmy jednak od początku. W XIV wieku w miejscowości wzmiankowano zamek, po którym nie ma śladu. W połowie szesnastego stulecia wzniesiono istniejący do dziś renesansowy dwór, przebudowany około 1610-1622 w stylu manierystycznym przez budowniczego zamku w Świnach. W tym czasie majątek należał do rodziny von Schweinichen.
Dwór w 2022 roku
W 1664 r. dobra posiadał Ernst von Nimptsch. Potem, w 1712 r. w Starej Kraśnicy odnotowano Georga von Schweinichen z Kłonic, a od 1750 r. Johanna Antona von Bogten. W 1830 r. dwór był w posiadaniu barona von Bogten und Westerbach, w 1840 r. w majątku wymieniany był Müller, w 1870 r. Hübner i Seidel, a w 1889 r. Emil Grosser. Kolejne przebudowy dworu miały miejsce w XIX wieku. Stracił on w tym czasie na znaczeniu i był wynajmowany na mieszkania. Pierwszym XX – wiecznym właścicielem był Ottomar Fürstein.
Wnętrza dworu w 2022 roku
W pobliżu pierwotnej rezydencji wzniósł około 1902 roku nowy pałac. Przed drugą wojną światową dobra należały do Karla H. Ackermana, który produkował w nich m.in. części do samolotów. Po 1945 roku cały zespół zabudowań znalazł się w gestii Państwowego Gospodarstwa Rolnego Stara Kraśnica. Dwór był zamieszkany do około 1963 roku. Następnie w ciągu ledwie kilku lat zawalił się w nim dach i ozdobne sklepienia. Dewastacja nowszego pałacu zajęła gospodarstwu więcej czasu. Doprowadzony do ruiny budynek porzucono dopiero w latach 80. XX wieku.
Pałac w 2022 roku
Obecnie użytkowana jest tylko część zabudowań folwarcznych. Obydwie rezydencje to porzucone ruiny, park to dzikie chaszcze, a wyjątkowa manierystyczna brama wjazdowa również chyli się ku upadkowi. Jedyne co zrobiono w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat to przeniesienie dekoracji sztukatorskich sklepień do Muzeum Architektury we Wrocławiu.
Detale w muzeum
Stara Kraśnica położona jest około 20 kilometrów na południe od Złotoryi. Dojazd do miejscowości z miasta powiatowego zapewnia DW 328 prowadząca do Kaczorowa. Trasa ta przebiega przez środek Starej Kraśnicy (ul. Jeleniogórska). Zespół dworsko-parkowy z folwarkiem znajdują się na zachód od tej trasy. Dokładna lokalizacja ruin dworu:
51.009977579695054, 15.900622128911014
Dokładna lokalizacja ruin pałacu:
51.009604669655126, 15.900217898988277
Damian Dąbrowski,
Październik 2024r.
Zespół dworski w Starej Kraśnicy w 2020 roku
