Powiat górowski, gmina Góra

(nazwa niemiecka Schlaube Ober und Nieder, Kreis Guhrau)

 

Zabytki w Ślubowie

Do rejestru zabytków w Ślubowie został wpisany zespół pałacowy Ślubów Górny (nr rej.: A/3624/1120/A z 26.04.1988r.): pałac (nr 54), spichlerz, obora, stajnia, kaplica i park pałacowy. Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. zespół folwarczny Ślubów Dolny: dwór (obecnie szkoła), gołębnik, park krajobrazowy.

W 1787 roku Ślubów składał się z trzech części: Górnej, Środkowej i Dolnej W miejscowości Ślubów Górny znajdował się folwark i pałac, 9 gospodarstw zagrodników, młyn wodny. W Ślubowie Środkowym folwark, szkoła, 8 gospodarstw zagrodników, 6 chałupników. Z kolei w Ślubowie Dolnym wymieniono folwark, 11 zagrodników, 4 chałupników, młyn wodny. Cała wieś liczyła 351 mieszkańców. Wszystkie trzy części należały do spadkobierców barona von Haugwitz. W 1830 roku majątki należały do rotmistrza von Tschammera. W całym Ślubowie wzmiankowano 44 domy, 2 folwarki, 397 mieszkańców wyznania ewangelickiego, ewangelicką szkołę, browar, gorzelnię, młyn wodny, 2 wiatraki, cegielnię. W części wsi zwanej Gewehrsewitz znajdowało się 9 domów, folwark, 86 mieszkańców, sami ewangelicy. W 1845 roku dobra należały do Friedricha von Rieben z Czeladzi Wielkiej. W opisie Ślubowa wymieniono 62 domy, pałac, 2 folwarki, 465 mieszkańców, w tym 11 katolików, ewangelicką szkołę, 2 młyny wodne, 2 wiatraki, browar, gorzelnię, 5 rzemieślników, 4 kupców oraz hodowlę 1800 owiec merynosów. W skład wsi wchodził folwark Gewehrsewitz. Rodzinę von Rieben wzmiankowano w Ślubowie do 1858 roku. W 1861 roku włości należały już do Gustava Fischera i jego syna. Od 1872 roku jedynym właścicielem posiadłości był starszy ziemski Max Fischer. W 1894 roku Max Fischer mieszkał w Dreźnie, a dobra w Ślubowie dzierżawił Albert Otto. Włości liczyły 836ha, w tym 575ha pól uprawnych, 40ha łąk, 5ha pastwisk, 190ha lasów, 26ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W miejscowości działała gorzelnia. W 1898 roku dobra rycerskie wraz z trzema folwarkami należały do wdowy S. Fischer z Drezna. Dzierżawcą pozostawał Albert Otto, który przed 1902 rokiem wykupił całą posiadłość. Jego krótkie rządy prawdopodobnie zakończyły się bankructwem i podziałem dóbr.

Dwie rezydencje w Ślubowie w I połowie XX wieku. Na pierwszej widokówce jest błąd, budynki zostały odwrotnie podpisane.

Źródło: https://polska-org.pl/3968926,foto.html?idEntity=525036 (dostęp: 11.03.2023r.)

Źródło: https://polska-org.pl/760063,foto.html?idEntity=525036 (dostęp: 11.03.2023r.)

Dalsze losy Ślubowa Górnego

W 1905 roku włości obejmujące dobra rycerskie Ślubów Górny z folwarkami Gewehrsewitz i Ślubów Środkowy należały  do Landbanku Alt.-Ges. z Berlina. Administratorem był Starke, zatrudniano również 3 inspektorów. 525ha, w tym 420,5ha pól uprawnych, 24,5ha łąk, 55ha lasu, 1,5ha wód, 2ha parku i ogrodu, 4ha nieużytków, 17,5ha dróg, podwórzy gospodarczych. W gospodarstwie działała gorzelnia. Jeszcze przed końcem 1905 roku włości nabył Carl Krause. W rękach starszego ziemskiego Carla Krause dobra pozostały przynajmniej do 1937 roku. Powierzchnia dóbr rycerskich Ślubów Górny i Wieruszowice z folwarkiem Ślubów Średni wynosiła 509,5ha, w tym 410ha pól uprawnych, 19,5ha łąk, 55ha lasu, 1,5ha wody, 2,5ha parku i ogrodu, 21ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków, 5ha oddano w dzierżawę. W dalszym ciągu funkcjonowała gorzelnia. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli czarno-białego bydła nizinnego. 

Początki rezydencji sięgają XVIII wieku. W 1904 roku pałac został rozbudowany. W rezultacie siedziba uzyskała mocno rozczłonkowaną bryłę. Budynek podpiwniczony, jedno- i dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Główne wejście umieszczone w centralnym ryzalicie fasady. Wejście poprzedza ganek filarowy. Ryzalit wieńczy szczyt ze spływami wolutowymi. Analogiczny szczyt zastosowano w elewacji ogrodowej. Dodatkowe wejście od strony parku poprzedzone jest tarasem. Elewacje skromnie dekorowane, z wydatnym gzymsem kordonowym między kondygnacjami i gzymsem wieńczącym. Okna w prostych opaskach. Układ wnętrz trzytraktowy. W piwnicach pomieszczenia sklepione kolebkowo, na kolejnych kondygnacjach stropy drewniane z dekoracją fasetową. Na parterze zachowane parkiety. Od 1946 roku pałac z folwarkiem wchodziły w skład Zespołu PGR Zaborowice. W latach 1950-1960 rezydencję przebudowano na biura i mieszkania pracowników zakładu, co doprowadziło do wtórnych podziałów pomieszczeń. Do 1990 roku zabudowania należały do Kombinatu PGR Zaborowice z siedzibą w Kłodzie Małej jako Zakład Rolny Ślubów. Następnie własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie zabytek nie jest użytkowany, pozostaje jednak zabezpieczony przed wejściem osób postronnych.

Dalsze losy dóbr Ślubów Dolny

Między 1902 a 1905 rokiem właścicielem majątku został E. Strube, radca ekonomiczny i rotmistrz w stanie spoczynku. Posiadłość liczyła 314ha, w tym 181ha pól uprawnych, 10ha łąk, 1,4ha wody, 108ha lasu, 2,4ha parku i ogrodu, 11,2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. E. Strube zmarł około 1909 roku. Następnie dobra otrzymała w spadku jego córka Anna, żona Ericha Kesslera. W księgach adresowych z lat 1917-1926 jako jedyny właściciel dóbr był wzmiankowany Erich Kessler. Przynajmniej od 1930 roku majątek należał do Alfreda Bukowa, rolnika i rotmistrza w stanie spoczynku. W jego rękach pozostał przynajmniej do 1937 roku. Powierzchnia dóbr wynosiła 290ha, w tym 185ha pól uprawnych, 24ha łąk, 3ha pastwisk, 3ha wody, 70ha lasu, 5ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W majątku prowadzono hodowlę zarodową czarno-białego bydła nizinnego oraz koni zimnokrwistych na własne potrzeby. Na folwarku rozwinięta była uprawa buraków cukrowych, pszenicy i lucerny.

Dwór zbudowany na początku XX wieku dla rodziny Strube. Budynek murowany, podpiwniczony, założony na planie prostokąta, o bryle rozczłonkowanej przez ryzality, dobudówkę i wieżę, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym i dwuspadowym z naczółkami. Wejście umieszczone w fasadzie, w ganku poprzedzonym schodami. Elewacje skromnie dekorowane. Ryzality wieńczą szczyty z esowato wygiętymi odcinkami gzymsu. Zachowany wydatny gzyms wieńczący. Okna pojedyncze, podwójne, a nawet potrójne, wszystkie z prostymi opaskami. Część okien zamknięta łukiem odcinkowym. Układ wnętrz dwutraktowy. Pomieszczenia przekształcone, zachowała się jedynie dawna stolarka okienna i drzwiowa. Po drugiej wojnie światowej dwór podlegał pod Kuratorium Oświaty i Wychowania w Lesznie. W zabytku urządzono szkołę podstawową, która funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Ślubów położony jest około 8 kilometrów na południowy-wschód od Góry. Z miasta powiatowego dojazd DW324 do Kłody Górowskiej i dalej lokalną drogą w kierunku Wąsosza. Dawny Ślubów Górny to obecnie północna część miejscowości. Dokładna lokalizacja pałacu:

51.635514981739334, 16.62658558890251

Z kolei Ślubów Dolny to obecnie południowy kraniec miejscowości. Dokładna lokalizacja dworu:

51.62541004310777, 16.62457296484487

Damian Dąbrowski,

Marzec 2022r.

Joomla templates by a4joomla