Powiat ząbkowicki, gmina Ciepłowody

(nazwa niemiecka: Tomnitz, Kreis Frankenstein)

 

 

Rys historyczny i stan obecny:

Miejscowość wzmiankowana w 1411r. jako Tonnicz. W 1785r. należała do rodziny von Goldbach. W 1845r. majątek w wiosce był własnością hrabiego von Pfeil. Z dokumentów z lat 1857-1876 wynika, iż w tym czasie posiadłość należała do hrabiego podporucznika Wilhelma von Pfeil. Przed 1886r. dobra w Tomicach odziedziczyły po nim hrabiny Eleonore i Lucie von Pfeil. W 1886r. włości liczyły 219ha, w tym 193ha pól uprawnych, 12ha łąk, 7ha lasów, 7ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych. Gospodarstwem zarządzał inspektor Pohnert. Majątek pozostał w rękach hrabin von Pfeil przynajmniej do 1894r. Następnie w 1902r. należał do hrabiego porucznika Richarda von Pfeil und Klein Ellguth. W tym czasie na folwarku administrował inspektor Carl Becker. Około 1905r. posiadłość nabył Vietor, starszy ziemski i deputowany powiatowy. Gospodarstwem liczącym 225ha, w tym 194,5ha pól uprawnych, 12ha łąk, 6ha lasów, 0,5ha stawów, 12ha parku, ogrodu, dróg i podwórzy zarządzał inspektor Littmann. Pomiędzy 1909 a 1912 rokiem majątek otrzymała w spadku Pani Marie Anna von Koeckritz, z domu Vietor. Jej pełnomocnikiem był major Otto von Koeckritz, zapewne mąż. Folwark nadal pozostawał pod opieką inspektor Littmanna. Pani Marie Anna von Koeckritz, z domu Vietor, pozostała właścicielką dóbr co najmniej do 1937r. Za jej rządów wielość majątku spadła do 208ha, w tym 175ha pól uprawnych, 14ha łąk, 7ha lasów, 12ha parku, ogrodu, dróg i podwórzy. W latach 1921-1937 folwarkiem administrował inspektor Wilhelm Lämmchen.

Pałac w Tomicach drugą wojnę światową przetrwał nieuszkodzony. W czasach Polski Ludowej w zabytku urządzono mieszkania i magazyny. Co nietypowe dla tej epoki w 1959 i 1971r. jako właściciel rezydencji wymieniana jest osoba prywatna – pan Stanisław Brzeźny. Obecnie pałac w dalszym ciągu pozostaje własnością prywatną. Budynek można zobaczyć z zewnątrz, z pewnej odległości.

 

Pałac

Barokowy pałac wzniesiony w pierwszej połowie XVIII wieku, przebudowany i powiększony w 1909r. przez rodzinę Vietor. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, założony na planie litery „L”, częściowo podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty wysokim dachem naczółkowym z powiekami. Fasada dziewięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem, umieszczonym w pozornym ryzalicie, zwieńczonym dwukondygnacyjnym szczytem o podziałach ramowych i spływach wolutowych. Wejście ozdobione barokowym portalem. Elewacje mocno uszkodzone, utraciły wiele detali architektonicznych. Fragmentarycznie przetrwały boniowane lizeny dzielące budynek. Część otworów okiennych zachowała wykonane w tynku obramowania uszate z kluczem. W nowszej części pałacu półokrągła parterowa dobudówka zwieńczona tarasem. Układ wnętrz dwu- i trzytraktowy, z sienią na osi starszego skrzydła rezydencji.

Od północnego-wschodu do pałacu przylega park. Fasada zabytku skierowana jest na dziedziniec gospodarczy dawnego folwarku.

 

Zabytki w Tomicach

Do rejestru zabytków w Tomicach wpisano zespół pałacowy: pałac (8.11.1980r., nr rej.: 766/WŁ) i park (25.06.1982r., nr rej.: 884/WŁ).

 

Informacje praktyczne i dojazd

Dojazd komunikacją publiczną do Tomic nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. Z Łagiewnik najlepiej wyjechać DK8 w stronę Ząbkowic Śląskich. Za Przerzeczynem-Zdrój z tej ostatniej trasy trzeba skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Tomic przez Koźmice. Odległość: z Gliwic w jedną stronę niecałe 190km. Pałac wraz z parkiem i dawnym folwarkiem znajdują się na końcu miejscowości na prawo od głównej drogi. Samochód można zaparkować w bocznej ulicy, prowadzącej na dziedziniec gospodarczy.

 

Damian Dąbrowski,

Styczeń 2013 r.

 

Joomla templates by a4joomla