Powiat górowski, gmina Niechlów
(nazwa niemiecka Wendstadt, Kreis Guhrau)
Zabytki w Wągrodzie
Do rejestru zabytków nie został wpisany żaden obiekt w Wągrodzie. W ewidencji zabytków uwzględniono m.in. kościół filialny, dawny cmentarz ewangelicki oraz zespół folwarczny, w tym spichlerz.
W osiemnastym wieku Wągroda należała do barona von Unruha. W 1787 roku w miejscowości wzmiankowano folwark, 20 zagrodników, 2 chałupników, młyn wodny oraz 2 budynki gminne. Właścicielem posiadłości był von Rez. W 1830 roku majątek znajdował się w rękach barona von Lüttwitz. Według opisu wioski znajdowało się w niej 30 domów, folwark, browar, gorzelnia oraz wiatrak. Wągrodę zamieszkiwało 186 osób, w tym 40 wyznania katolickiego. W 1845 roku majątek posiadał Kahle, wymieniany w dokumentach do 1856 roku. W 1845 roku w Wągrodzie wzmiankowano 33 domy, folwark, 229 mieszkańców, w tym 65 katolików, hodowlę 550 owiec merynosów, wiatrak, browar, gorzelnię, kuźnię oraz 4 handlarzy. Kolejnymi właścicielami dóbr rycerskich byli: w 1858 roku Ritter, w latach 1861-1866 Schade, w latach 1872-1876 kapitan w stanie spoczynku Johannes Hübner. Od 1881 roku posiadłość należała do Juliusa Schuncka, kupca z Lipska. Grunty o powierzchni 256ha dzierżawił Lieberkühn. Według księgi adresowej z 1894 roku właścicielem majątku pozostawał porucznik w stanie spoczynku dr Julius Schunck, z Głobic. Włości liczyły 256ha, w tym 152ha pól uprawnych, 75ha łąk, 9ha pastwisk, 13ha lasu, 7ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Przed 1898 rokiem posiadłość otrzymał w spadku dr Philipp Schunck, porucznik w stanie spoczynku z Głobic w powiecie górowskim. W jego rękach dobra pozostały do 1912 roku. Rok później nabył je kapitan rezerwy w stanie spoczynku Walter Rother. W 1926 roku posiadłość miała powierzchnię 256ha, w tym 124,5ha pól uprawnych, 56,9ha łąk, 24,8ha pastwisk, 5ha stawów, 6,8ha lasu, 4,5ha łoziny, 10,3ha ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Walter Rother pozostał właścicielem dób przynajmniej do 1937 roku.
Dwór w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/6518030,foto.html?idEntity=6550296 (dostęp: 7.08.2024r.)
Źródło: http://www.niederschlesien.info/ (dostęp: 7.08.2024r.)
Dwór w Wągrodzie został wzniesiony w XIX wieku, być może tak jak większość zabudowań folwarcznych w jego połowie. Był budynkiem murowanym, założonym na planie prostokąta, podpiwniczonym, parterowym, z użytkowym poddaszem, nakrytym dachem dwuspadowym. W centralnej części fasady znajdował się wydatny piętrowy ryzalit zwieńczony schodkowym szczytem. Na osi ryzalitu mieściło się główne wejście poprzedzone tarasem ze schodami. W jednej z elewacji bocznych urządzono dodatkowe wejście zaakcentowane gankiem filarowym dźwigającym balkon. Od strony ogrodu umieszczono dominującą nad dworem kwadratową wieżę. Elewacje były bogato zdobione, boniowane, z opaskami wokół okien, lizenami w narożach, licznymi gzymsami (nadokienne, między kondygnacyjne, wieńczący z fryzem kostkowym). Dwór przetrwał II wojnę światową. Po 1945 roku na folwarku urządzono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Rezydencja nie była użytkowana, opuszczony budynek szybko rozkradziono i zdewastowano. Zarządzający obiektem PGR Kietlów doprowadził do rozebrania dawnej siedziby. Obecnie z dworu pozostało słabo widoczne gruzowisko, porośnięte samosiewem. Z czasem rozebrano też zabudowania gospodarcze. Dziś z całego majątku zachował się jeden budynek mieszkalny i mocno zarośnięty park. W parku pojedyncze okazy rodzimego liściastego starodrzewu, niektóre drzewa mają nawet status pomników przyrody. Wieloletnie zaniedbanie parku doprowadziło do wyschnięcia stawu oraz opanowania terenu przez gęsty podszyt i samosiejki.
Wągroda położona jest około 20 kilometrów na zachód od Góry. Dojazd z miasta powiatowego DW324 w kierunku Szlichtyngowej do Niechlowa. Z Niechlowa do Wągrody prowadzi lokalna droga przez Bartodzieje i Karów. Zespół dworski z parkiem znajduje się w północnej części Wągrody, blisko kościoła Wniebowzięcia NMP.Przybliżona lokalizacja nieistniejącego dworu:
51.66255095322732, 16.330988706407272
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2024r.
