Powiat strzeliński, gmina Kondratowice

(nazwa niemiecka: Reichau, Kreis Nimptsch, od 1932r. Kreis Strehlen)

 

 

Rys historyczny i stan obecny

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z około 1305 roku. W szesnastym stuleciu Zarzyca należała do rodów von Reichau, von Pakisch i von Sterz. W 1611r. właścicielami majątku w wiosce byli Hans von Eckwericht i Hans von Popschitz, a następnie do 1707r. Jaroslaus Paczensky und Tenczin. Kolejnym posiadaczem Zarzycy był Carl Sigismund von Mutschelnitz auf Ober Johnsdorf. Około połowy XVIII w. miejscowość dzieliła się na dwie części. W 1783r. obydwa majątki należały do Ernsta Sigismunda von Burgsdorff. W 1830r. właścicielem dóbr został Moritz von Burgsdorff. W 1870r. posiadłość w Zarzycy z rąk rodziny von Burgsdorff wykupił Theodor Hoffmann in Gross Kniegnitz. W 1886r. należący do niego majątek w Zarzycy liczył 242ha. W 1894r. dobrami powiększonymi do 277ha zarządzał w imieniu Theodora Hoffmanna inspektor Eduard Haafe. W 1905r. właścicielem majątku o powierzchni 240ha był Fritz Hoffmann. Przed 1912r. rodzina Hoffmann sprzedała posiadłość wielkiemu księciu Wilhelmowi Ernestowi von Sachsen-Weimar. Od 1925r. majątek w Zarzycy należał do Ernsta Riedla. W 1930r. dobra liczyły 213ha, a w 1937r. – 202,5ha. Zarządcą był w tym czasie inspektor Rönick. W rękach rodziny Riedel majątek pozostał do 1945r., następnie został znacjonalizowany.

 

Dwór

Barokowy dwór w Zarzycy został wzniesiony około 1730r. W czasach późniejszych budynek wielokrotnie przebudowywano, m.in. pod koniec XIX w., w latach dwudziestych XX w. Po drugiej wojnie światowej budynek został doprowadzony do ruiny. Obecnie z dworu pozostały tylko ściany zewnętrzne i część ścian działowych. Dwór murowany z kamienia i cegły, pierwotnie potynkowany, zbudowany był na planie prostokąta, posiadał dwie kondygnacje. Budynek wzniesiono na sklepionych piwnicach, układ wnętrz był dwutraktowy. Teren wokół dworu nie jest ogrodzony, trudno określić kto jest właścicielem ruin.

W północnej części wioski znajduje się zespół zabudowań folwarcznych. Wśród nich warto zwrócić uwagę na pochodzący z około 1910r. neorenesansowy budynek zarządcy. Rządcówka murowana z cegły, potynkowana, wzniesiona na planie prostokąta, podpiwniczona, dwukondygnacyjna, nakryta dachem dwuspadowym. Fasada z centralnym ryzalitem mieszczącym główne wejście zaakcentowane dwukolumnowym portalem, zwieńczonym trójkątnym naczółkiem. Ryzalit wieńczy szczyt o wykroju falistym, podzielony za pomocą gzymsów i lizen. Budynek zarządcy folwarku jest wykorzystywany jako dom mieszkalny.

 

Zabytki w Zarzycy

Do rejestru zabytków w Zarzycy wpisano kościół filialny p.w. św. Andrzeja Boboli (8.04.1966r., nr rej.: 1623), dwór (8.04.1966r., nr rej.: 1614). Dwór, oznaczony jako dom nr 25 obecnie praktycznie nie istnieje. Z budynku pozostała część murów obwodowych i fragmenty ścian działowych.

 

Informacje praktyczne i dojazd

Dojazd komunikacją publiczną do Zarzycy zapewniają rzadko kursujące autobusy PKS ze Strzelina i Żelowic. Ze względu na problemy ze znalezieniem przesiadki osobom mieszkającym na Górnym Śląsku odradzam ten sposób dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, a następnie DK396 do Strzelina i dalej DK395 w stronę Ziębic. Z tej ostatniej trasy w miejscowości Wąwolnica należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Zarzycy przez Dankowice, Stachów, Czerwieniec. Ruiny dworu w Zarzycy znajdują się w centrum miejscowości, po prawej stronie drogi. Samochód można zaparkować w pobliżu kościoła, w niewielkiej odległości od ruin dworu. Odległość z Gliwic: w jedną stronę niecałe 170 km.

 

Damian Dąbrowski,

Sierpień 2011 r.

 

Joomla templates by a4joomla