Powiat milicki, gmina Milicz
(nazwa niemiecka: Gollkowe, w latach 1936-1945 Deutschwehr, Kreis Militsch)
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy dopiero w 1660r. W drugiej połowie XVIII w. Gołkowo należało do rodziny Bogackich. W 1845r. właścicielem majątku w Gołkowie był Landesältester (starszy krajowy) Julius von Frankenberg-Proschlitz. Rok później sprzedał on posiadłość Oscarowi Ernstowi von Heydebrand und der Lasa. W 1856r. Oscar Ernst von Heydebrand und der Lasa wzmiankowany był jako starosta (Landrat) powiatu milickiego. Właścicielem dóbr w Gołkowie pozostał co najmniej do 1886r. W tym czasie majątek liczył 164ha powierzchni, w tym 124ha pól uprawnych, 25ha łąk, 15ha lasów. Przed 1894r. posiadłość otrzymał w spadku dr prawa Ernst Adam Sigismund Rudolph von Heydebrand und der Lasa, również pełniący funkcję starosty powiatu milickiego. W rękach Ernsta von Heydebrand und der Lasa dobra w Gołkowie pozostały przynajmniej do 1921r. Jego spadkobiercą był Georg von Heydebrand und der Lasa, który przed 1926r. połączył rodzinne posiadłości w Herrschaft Klein Tschunkawe, liczące w sumie 947ha. W 1937r. powierzchnia dóbr Herrschaft Preussenfeld (Klein Tschunkawe) wynosiła 969,5ha, z tego majątek w Gołkowie (Deutschwehr) liczył 139,25ha: 86,75ha pól uprawnych, 20ha łąk, 28,75ha lasów, 3,75ha parku, dróg i podwórzy gospodarczych. Georg von Heydebrand und der Lasa prawdopodobnie pozostał właścicielem posiadłości w Gołkowie do końca drugiej wojny światowej.
Dwór
Rezydencję w Gołkowie wzniesiono zapewne w pierwszej połowie XIX w., być może za czasów Juliusa von Frankenberg-Proschlitz. Budynek wzmiankowano razem z folwarkiem w 1845r. Za czasów rodziny von Heydebrand und der Lasa, której główną rezydencją był pałac w pobliskim Wziąchowie Małym, dwór w Gołkowie wykorzystywano jako siedzibę zarządcy majątku. Po drugiej wojnie światowej dobra zostały przejęte przez państwo polskie. Rezydencję w Gołkowie wykorzystywano jako wielorodzinny budynek mieszkalny. W 1965r. dwór był zaniedbany. Kilka lat później obiekt zamierzano wyburzyć, jednak ostatecznie z tych planów zrezygnowano. Obecnie dwór jest własnością prywatną i nadal pełni funkcję mieszkalną. Budynek można zobaczyć z zewnątrz. Dwór murowany z cegły, częściowo wzniesiony w konstrukcji szkieletowej, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z częściowo zagospodarowanym poddaszem, nakryty wysokim, łamanym dachem naczółkowym. Fasada siedmioosiowa, z centralnym głównym wejściem umieszczonym w pozornym ryzalicie, poprzedzonym gankiem filarowym podtrzymującym taras. Elewacje częściowo odnowione, zachowały niektóre detale architektoniczne: podziały ramowe wykonane za pomocą gzymsów i lizen, okna w prostych obramowaniach, neogotyckie nadokienniki oraz krenelaż i sterczyny wieńczące ryzalit pozorny w fasadzie. Układ wnętrz pierwotnie dwutraktowy z centralną sienią. Po drugiej wojnie światowej wnętrza zostały przebudowane. W pobliżu dworu zabudowania gospodarcze dawnego folwarku oraz resztki parku krajobrazowego.
Zabytki w Gołkowie
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Gołkowie.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Gołkowa jest niestety niemożliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Nowa Wieś Wrocławska (Wrocław Południe), następnie autostradową obwodnicą Wrocławia (A8) i DK5 do Trzebnicy. Z Trzebnicy najlepiej skierować się do Milicza trasą DK15. Z Milicza należy wyjechać lokalną drogą prowadząca w stronę Sulmierzyc przez Wszewilki, Stawczyk, Godnową, Nowy Zamek, Średzinę, Chałupy, Ostrowąsy. Za miejscowością Ostrowąsy należy skręcić w prawo w drogę do Gołkowa. Dawny folwark wraz z dworem znajdują się na końcu wioski, na lewo od drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 260 km. Samochód można zostawić przy zabudowaniach folwarku.
Damian Dąbrowski,
Maj 2012 r.
