Powiat milicki, gmina Krośnice
(nazwa niemiecka: Kraschnitz, Kreis Militsch-Trachenberg)
Pierwsze wzmianki o Krośnicach pochodzą ze źródeł z XIV wieku. W 1609r. miejscowość należała do rodziny von Postolski. Kolejny właściciel miejscowości, Ernest Gotfryd von Berge, wzmiankowany był w dokumencie z 1700r. Następnie majątek w Krośnicach posiadali: Anna Sophie von Salisch (1718r.), hrabina Anna Sophie Christiane von Promnitz (1743r.), Karl Wilhelm von Kessel (1745r.), Sylwiusz Leonard von Frankenberg (ur.1712r., zm.1789r.). W 1785r. właścicielem Krośnic był hrabia Heinrich Gustav Gottlob von Reichenbach-Goschütz. Po jego śmierci w 1790r. posiadłość odziedziczył hrabia Friedrich Wilhelm von Reichenbach-Goschütz. W 1845r. majątek w Krośnicach odkupił od Reichenbachów hrabia Adalbert von der Recke von Volmerstein (ur.1791r., zm.1878r.). W 1860r. założył on fundację Deutschen-Samariter-Ordens-Stift, która dała początek szpitalowi dla osób umysłowo chorych. Z małżeństwa z Matyldą (ur.1801r., zm.1867r.), córką Friedricha Ludwiga von Pfeil und Klein-Ellguth (ur.1769r., zm.1844r.) hrabia Adalbert posiadał między innymi dwóch synów: Constantina (ur.1829r., zm.1913r.) i Leopolda (ur.1835r., zm.1925r.). W 1863r. majątek w Krośnicach przekazał on młodszemu synowi, Leopoldowi von der Recke von Volmerstein. Zarząd nad założoną przez hrabiego Adalberta fundacją sprawowali obydwaj jego synowie. W 1909r. dobra należące do hrabiego Leopolda von der Recke von Volmerstein liczyły 1272r. Przed 1912r. powiększył on rodzinne posiadłości do 1710ha i przekształcił je w fideikomis. W 1925r. po śmierci hrabiego Leopolda majorat odziedziczył jego syn Leopold junior von der Recke von Volmerstein. W 1930 i 1937r. należące do niego dobra liczyły 1516ha. Po drugiej wojnie światowej majątek rodziny von der Recke von Volmerstein został znacjonalizowany. Pałac w Krośnicach w 1945r. splądrowali żołnierze Armii Czerwonej. W 1952r. budynek przekazano Państwowemu Szpitalowi dla Nerwowo i Psychicznie Chorych, przez wiele lat dawną rezydencję wykorzystywano jako szkołę dla najmłodszych pacjentów szpitala. W 1996r. pałac wykupiła Gmina Krośnice. Po remoncie kapitalnym, w trakcie którego dokonano znacznych przekształceń wnętrz, w budynku urządzono siedzibę Urzędu Gminy. Do pałacu w Krośnicach przylega rozległy park krajobrazowy, w pobliżu zrujnowane pozostałości zabudowań dawnego folwarku.
Pałac
Barokowy dwór został ufundowany w Krośnicach około 1785r. przez rodzinę von Reichenbach z Goszcza. W 1845r. niewielki jednopiętrowy dwór został rozbudowany przez hrabiego Adalberta von der Recke von Volmerstein na neorenesansowy pałac. Kolejne przebudowy pałacu miały miejsce w 1864 roku i w latach 1927-1929. Ostatnią przebudowę przeprowadzono według projektu architekta Hansa Thomasa z Wrocławia. W jej wyniku rezydencja otrzymała neoklasycystyczny wygląd połączony z elementami modernistycznymi i historyzującymi. Pałac w Krośnicach to budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem czterospadowym z nowszymi lukarnami. Fasada trzynastoosiowa, z centralnym trzykondygnacyjnym ryzalitem, mieszczącym główne wejście, poprzedzone tarasem i schodami. Nad wejściem kartusz herbowy rodziny von der Recke von Volmerstein. Elewacja ogrodowa również trzynastoosiowa, z ryzalitem analogicznym jak w fasadzie, poprzedzonym gankiem filarowo-kolumnowym, podtrzymującym balkon. W jednej z elewacji bocznych ryzalit mieszczący klatkę schodową. Dekoracje elewacji skromne, z prostymi obramowaniami wokół otworów okiennych. Jedynie ryzalit fasady podzielony za pomocą lizen. Układ wnętrz przekształcony.
Zabytki w Krośnicach
Do rejestru zabytków w nie wpisano żadnego obiektu w Krośnicach.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Krośnic zapewniają pociągi i autobusy PKS. Autobusy kursują między innymi z Milicza, Oleśnicy i Twardogóry. Na stacji kolejowej w Krośnicach zatrzymują się pociągi z Krotoszyna, Milicza, Poznania i Wrocławia. Z Górnego Śląska najlepiej wybrać dojazd pociągiem z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław (Nowa Wieś Wrocławska), dalej autostradową obwodnicą Wrocławia i DK5 do Trzebnicy. Z Trzebnicy najlepiej kierować się DK15 w stronę Milicza. Za miejscowością Lasowice z tej ostatniej trasy należy skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Wierzchowic przez Świebodów. Z Wierzchowic do Krośnic dojazd zapewnia DK448. Pałac z otaczającym go parkiem znajdują się na lewo od drogi. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 230 km. Samochód można zaparkować przy pałacu mieszczącym obecnie Urząd Gminy.
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2011 r.
