Powiat trzebnicki, gmina Prusice
(nazwa niemiecka: Raschewitz, Kreis Trebnitz)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1204 roku jako Rasseuichi. W szesnastym stuleciu Raszowice należały do rodziny von Pusch. Świadczy o tym płyta nagrobna w kościele w Strupinie, gdzie w 1587 roku pochowano Ursulę von Pusch, z domu von Braun, pierwszą żonę Antoniusa von Pusch und Ossigk auf Raschwitz und Schidlau. W 1617 roku właścicielem Raszowic był Johann von Frankenberg. W latach 1720-1743 miejscowość posiadała rodzina von Wiedebach. Następnie w Raszowicach wzmiankowano generała von Lestwitz (1752r.), ród von Bork (1773r.), ministra von Görne (1778r.). W 1785 roku majątek w wiosce należał do Pana von Mützschesal. W tym czasie znajdowały się w nim dwa folwarki, młyn, ewangelicka szkoła, 5 gospodarstw kmiecych, 31 gospodarstw zagrodniczych i 3 gospodarstwa chałupnicze. Część miejscowości nazywano Schidlawe. Raszowice liczyły 228 ewangelickich mieszkańców, należących do kościoła w Strupinie (Stroppen). W 1830 roku właścicielem posiadłości był Pan Wolf. Według opisu miejscowości znajdował się w niej pałac, folwark, 63 domy, ewangelicka szkoła i dwa wiatraki. W części Raszowic nazywanej Schidlawe położony był kolejny folwark. Miejscowość liczyła 348 mieszkańców, w tym 13 katolików. Ewangelicy posiadali kościół w Strupinie (Stroppen), a katolicy w Barkowie (Gross Bargen, Kreis Militsch). W 1845 roku majątek należał już do Pana Pilasky. W Raszowicach znajdował się pałac, folwark, 67 domów, ewangelicka szkoła ufundowana przez rodzinę von Lüttichau, dwa wiatraki, browar i gorzelnia. Wioskę zamieszkiwały 364 osoby, w tym 12 wyznania katolickiego. Przynależność parafialna nie uległa zmianie. W części osady zwanej Schidlawe znajdował się folwark, młyn wodny i trzynaście domów, zamieszkanych przez 69 osób, w tym 4 katolików. Starszy ziemski (Landesältester) Pilasky pozostał właścicielem majątku w Raszowicach do 1863 roku, kiedy to posiadłość nabył porucznik Ludwig Lucke, znany z ksiąg adresowych z 1866 i 1872 roku. W 1876 roku dobra należały do Pani Anny Lucke, z domu Lucke, wdowy po Ludwigu Lucke, właścicielki dóbr w Łapczycach i Kliszkowicach Małych. W 1886 roku włości w Raszowicach liczyły 435ha, w tym 314ha pól uprawnych, 49ha łąk, 10ha pastwisk, 42ha lasów, 5ha stawów, 15ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku hodowano 34 konie, 88 sztuk bydła rogatego, w tym 37 krów, 640 owiec, 28 świń. Gospodarstwo prowadził inspektor Weigelt. Wdowa Pani Anna Lucke, mieszkająca w pałacu w Łapczycach pozostała właścicielką dóbr w Raszowicach przynajmniej do 1912 roku. Przed 1917 rokiem wszystkie jej posiadłości otrzymał w spadku rotmistrz Georg von Lucke. W 1917 roku dobra rycerskie Raszowice z folwarkiem Schidlawe (Raschewitz Rittergut mit Vorwerk Schidlawe) miały powierzchnię 435ha, w tym 314ha pól uprawnych, 49ha łąk, 10ha pastwisk, 42ha lasów, 5ha stawów, 15ha parku, ogrodu, dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem zarządzał inspektor Conrad. Rotmistrz Georg von Lucke zmarł pomiędzy 1926-tym a 1930-tym rokiem. Majątki w Raszowicach i Łapczycach odziedziczył po nim rotmistrz Heinz von Lucke. Według księgi adresowej z 1937 roku Heinz von Lucke pozostawał właścicielem dóbr w Raszowicach, w dalszym ciągu liczących 435ha. Po drugiej wojnie światowej śląskie posiadłości rodziny von Lucke przejęło państwo polskie. Folwark wraz z pałacem przekazano w zarząd Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu. Po upadku PGR-u w latach dziewięćdziesiątych XX wieku majątkiem zarządzała Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie pałac jest własnością prywatną. Zabytek należy do firmy „Dobra Ziemia” Sp. Z o.o. Współwłaścicielami spółki są Achim von Lucke i Aleksandra von Lucke z domu von Mischke-Collande. Pałac w Raszowicach to jeden z niewielu przykładów powrotu rezydencji w ręce potomków jej przedwojennych właścicieli. Zabytek można zobaczyć z zewnątrz, zza ogrodzenia.
Pałac
Rezydencja w Raszowicach była wzmiankowana w 1830 roku. Klasycystyczny pałac murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z parterową przybudówką od wschodu, nakryty dachem czterospadowym (przybudówka dachem płaskim). Elewacje ozdobione boniowaniem pasowym, obramieniami otworów okiennych i wydatnymi gzymsami (między kondygnacjami i wieńczący). Na południe od pałacu znajduje się park. Rezydencja skierowana jest fasadą na teren dawnego dziedzińca folwarcznego. Wokół niego zachowana część zabudowań gospodarczych.
Zabytki w Raszowicach
Do rejestru zabytków w Raszowicach wpisano zespół pałacowy (12.05.1995r., nr rej.: 708/W): pałac (nr 23), oficyna mieszkalna, park.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Raszowic zapewniają nieliczne autobusy PKS kursujące z Prusic, Skokowej i Żmigrodu. Ze względu na trudności ze znalezienia przesiadki nie polecam tego sposobu dojazdu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Wrocław Południe, następnie autostradową obwodnicą miasta (A8) do węzła Wrocław Północ i dalej DK5 w stronę Poznania. Za Prusicami z trasy DK5 należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Raszowic przez Dębnicę, Krościnę Wielką, Pększyn, Piotrkowice i Zakrzewo. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 225km, z Wrocławia około 50km. Zespół pałacowy znajduje się w południowo-zachodniej części Raszowic, na lewo od głównej drogi. Samochód można zaparkować przed bramą wjazdową prowadzącą na teren folwarku.
Damian Dąbrowski,
Luty 2014 r.
