Powiat wrocławski, gmina Czernica
(nazwa niemiecka Steine, Kreis Breslau)
Zabytki w Kamieńcu Wrocławskim
Do rejestru zabytków w nie wpisano żadnego obiektu w Kamieńcu Wrocławskim. W ewidencji zabytków umieszczono park pałacowy. Brak wpisu dotyczącego zabudowań pofolwarcznych.
Miejscowość wzmiankowano w 1253 roku jako Steyn alias S. Margaretha. W 1292 roku wioska pojawia się w źródłach jako Rulanthowitz. W 1795 roku majątek w Kamieńcu należał do dóbr klasztoru Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą i kościoła p.w. św. Macieja Apostoła we Wrocławiu (Stifts zu St. Matthias in Breslau). W miejscowości znajdował się pański dom, folwark, 41 domostw, 7 gospodarstw kmiecych, 15 gospodarstw zagrodniczych, 8 gospodarstw chałupniczych, wiatrak. W 1810 roku w Królestwie Prus dokonano kasacji majątków kościelnych. Odtąd włości w Kamieńcu wchodziły w skład domeny królewskiej, o czym wspominają źródła z 1830 i 1845 roku. W 1845 roku majątek w Kamieńcu dzierżawił domain.-pächter Schulz. W wiosce znajdował się pałac, folwark i wolne sołectwo (Freigut). W 1894 roku dobra w Kamieńcu Wrocławskim i Dobrzykowicach (Steine Kgl Domäne mit Vorwerk Wüstendorf) liczące w sumie 778ha - w tym 508ha pól uprawnych, 199,5ha łąk, 7,5ha lasu, 12,5ha pastwisk, 4ha ogrodu, 10ha stawów, 30,5ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków – wchodziły w skład domeny królewskiej i były dzierżawione przez porucznika Falkenhahna. Od 1908 roku włości Steine und Wüstendorf Rittergut należały już do miasta Wrocławia (Stadtgemeinde Breslau). W 1912 roku dzierżawił je Josef Grzimek, Kgl. Oberamtmann. Powierzchnia dóbr wynosiła 691,8ha, w tym 431,2ha pól uprawnych, 215,6ha łąk, 3,5ha lasu, 12,7ha pastwisk, 4,8ha ogrodu, 0,2ha stawów, 23,8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1930 i 1937 roku właścicielem majątków pozostawał samorząd miasta Wrocław. W obydwu księgach adresowych jako dzierżawca wymieniony został Wilhelm Sasse. W 1930 roku dobra liczyły 778,9ha, w tym 424,7ha pól uprawnych, 269ha łąk, 24ha pastwisk, 0,9ha stawów, 4,3ha lasu, 4,1ha parku i ogrodu, 51,9ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. A w 1937 roku ich powierzchnia wynosiła 766ha, w tym 429,2ha pól uprawnych, 262,7ha łąk, 23,9ha pastwisk, 0,4ha stawów, 4,3ha lasu, 4,1ha parku i ogrodu, 41,4ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Po zakończeniu drugiej wojny światowej posiadłości w Kamieńcu Wrocławskim i Dobrzykowicach przejęło państwo polskie. W źródłach brak informacji na temat losów majątku w czasach Polski Ludowej. Obecnie folwark jest wyburzony, a w jego miejscu deweloper wzniósł osiedle domów nazwane Kamieniec-Park. Zaniedbany dwór pełni funkcje mieszkalne i można go zobaczyć tylko z zewnątrz. Do dworu od północnego-zachodu przylega park. Park jest ogrodzony i nie można po nim swobodnie spacerować. Całe otoczenie rezydencji jest specyficzne. Z jednej strony boiska szkolne, z drugiej nowoczesne osiedle. Sam dwór wydaje się już nie pasować do obecnego układu przestrzennego miejscowości.
Kamieniec Wrocławski na widokówkach z pierwszej połowy XX wieku
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/706873,foto.html?idEntity=506602 (dostęp: 30.11.2016r.)
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/960932,foto.html?idEntity=506602 (dostęp: 30.11.2016r.)
Źródło: http://dolny-slask.org.pl/5882374,foto.html?idEntity=506602 (dostęp: 30.11.2016r.)
Rezydencję w Kamieńcu Wrocławskim wzmiankowano m.in. w źródłach z 1795, 1830 i 1845 roku. Stosunkowo skromny budynek przez większość czasu pełnił funkcję siedziby dzierżawców majątku. Dwór murowany, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, parterowy, z częściowo użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym z lukarnami (obecnie zlikwidowane). Przedwojenne widokówki pokazują budynek z boniowanymi elewacjami i sterczynami w narożach. W wyniku remontów po 1945 roku elewacje dworu zostały w znacznym stopniu uproszczone. Przetrwał jedynie ganek filarowy poprzedzający główne wejście. Fasada (elewacja południowa) siedmioosiowa, z centralnym głównym wejściem. Elewacje boczne dwuosiowe, elewacja tylna podobnie jak fasada siedmioosiowa. Wnętrza niedostępne, na osi budynku zapewne hol z klatką schodową.
Kamieniec Wrocławski położony jest około 20 kilometrów na wschód od Wrocławia. Z miasta wojewódzkiego najlepiej wyjechać DK94 w kierunku Oławy (ul. Kościuszki). Za miejscowością Radwanice z tej trasy należy skręcić w lewo we Wschodnią Obwodnicę Wrocławia prowadzącą do DK455. Drogą nr 455 trzeba jechać w prawo (na wschód) w stronę Jelcza-Laskowic. Trasa ta przebiega przez środek Kamieńca Wrocławskiego. Park i dwór położone są na północ od DK455, przy ulicy Cichy Kącik. Samochód można zaparkować w bezpośrednim sąsiedztwie dawnej rezydencji.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2016r.
