Powiat złotoryjski, gmina Świerzawa
(nazwa niemiecka Hohenliebenthal, Kreis Schönau, od 1932r. Kreis Goldberg)
Zabytki w Lubiechowej
Do rejestru zabytków w Lubiechowej wpisano kościół filialny p.w. śś. Piotra i Pawła (nr rej.: A/1987/484 z 9.05.1958r.), cmentarz przykościelny (nr rej.: A/2148/1103/J z 7.02.1992r.), pałac, ul. Wczasowa 1 (nr rej.: A/3059/665/J z 11.05.1981r.), park, ul. Wczasowa 1 (nr rej.: A/1988/536/J z 6.07.1979r.), dwór – później spichlerz, obecnie w ruinie, ul. Długa 38 (nr rej.: 1277/J z 6.11.1996r.). Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono liczne zabudowania w miejscowości, m.in. w zespole pałacowo-parkowym z folwarkiem przy ulicy Wczasowej: oficyna mieszkalna z dawną kaplicą ewangelicką (Wczasowa 4), oficyna mieszkalna (Wczasowa 6), budynek mieszkalny – dawna rządcówka (Wczasowa 8), budynek mieszkalny (Kościelna 1); w zespole dworskim przy ulicy Długiej: poza dawnym dworem pod nr 38 również dwa budynki mieszkalno-gospodarcze.
Pałac w Lubiechowej na rysunku Wernera z połowy XVIII wieku
Źródło: https://polska-org.pl/8804552,foto.html?idEntity=510754 (dostęp: 11.07.2024r.)
Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w 1305 roku. W Lubiechowej książę Henryk I jaworski (ur.1292/1296r., zm. 1346r.) posiadał zamek myśliwski i folwark. W 1317r. majątek odkupił od niego Magnus von Borennewitz. W 1474 roku w Lubiechowej wzmiankowano Kacpra von Borwitz. Wieś składała się z pięciu działów, z czasem połączonych w jeden w rękach rodu von Zedlitz. W Lubiechowej wzmiankowano przedstawicieli rodów von Borwitz, von Polsnitz, von Reibnitz, von Braun, von Reideburg, von Fürst. Rodzina von Zedlitz przynajmniej jedną z części miejscowości posiadała już od XVI wieku. Na przełomie XVII i XVIII wieku włości należały do Konrada Gottlieba von Zedlitz (ur. 1670r, zm. 1730r.). Następnie otrzymał je w spadku jego syn Conrad Gottlieb (ur. 1700r., zm. 1769r.), w latach 1742-1769 pierwszy pruski starosta powiatu jeleniogórskiego. W drugiej połowie XVIII wieku posiadłość nabył Kaspar Otto baron von Zedlitz z linii z Podgórek. W opisie Lubiechowej z 1786 roku wymieniono 5 działów. W Lubiechowej Górnej wzmiankowano folwark, 3 gospodarstwa kmieci, 20 zagrodników, 2 chałupników, młyn wodny. W Lubiechowej Średniej katolicki i ewangelicki kościół, probostwo, dwie szkoły, pański pałac, 7 gospodarstw kmieci, 42 zagrodników, 15 chałupników, dwa młyny wodne oraz jeden wiatrak. W Lubiechowej Dolnej znajdował się folwark, 7 dóbr kmieci, 13 zagrodników i 6 chałupników. W dziale Reibnitz wymieniono folwark, 4 kmieci, 26 zagrodników, 11 chałupników. Część zwana Krieger była najmniejsza. Wzmiankowano tam jedynie 6 gospodarstw zagrodników i 3 chałupników. Ogólnie cała miejscowość wraz z folwarkami liczyła 1622 mieszkańców. Pałac, budynki dworskie oraz ogród były wyjątkowo piękne. W jednym z budynków bocznych przy dziedzińcu folwarcznym znajdował się ewangelicki kościół. W rękach rodu von Zedlitz dobra pozostały do 1825 roku, kiedy ostatni przedstawiciel miejscowej linii rodziny królewski starosta baron Caspar Conrad Gottlieb von Zedlitz sprzedał je pruskiemu ministrowi hrabiemu Friedrichowi Victorowi Hansowi von Büllow. W 1830 roku włości należały do spadkobierców hrabiego. W Lubiechowej wzmiankowano 189 domów, pałac, 4 folwarki, 1066 mieszkańców, w tym 18 katolików, ewangelicki kościół i szkołę katolicki kościół, 3 młyny wodne, cegielnię oraz cztery kuźnie. W 1837 roku posiadłość nabył książę Adam Czartoryski, który jednak już cztery lata później sprzedał ją za 133 tyś talarów reńskich radca Carl Gustav Ernst von Küster. W opisie miejscowości z 1845 roku wymieniono w niej 191 domów, pałac, 4 folwarki, 1173 mieszkańców, w tym 46 katolików, ewangelicki kościół i szkołę, katolicki kościół, 3 młyny wodne, olejarnię, 45 rzemieślników, 12 handlarzy, cegielnię, gorzelnię oraz dużą hodowlę owiec merynosów. Radca Carl Gustav Ernst von Küster był również właścicielem majoratu Łomnica koło Jeleniej Góry. Zmarł w 1861 roku. Majorat w Lubiechowej otrzymał w spadku jego syn Alfred von Küster, porucznik, deputowany powiatowy oraz starszy ziemski. Alfred von Küster jako właściciel majoratu wzmiankowany był do 1926 roku. Włości w Lubiechowej w 1921 roku liczyły 967,6ha, w tym 208,5ha pól uprawnych, 104ha łąk, 23,9ha pastwisk, 542,7ha lasu, 4ha wód, 10,4ha parku i ogrodu, 14,1ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W latach 1926-1935 majątek należał do porucznika Hansa Ulricha von Küster. W latach 30. XX wieku część gruntów posiadłości została nabyta przez Śląsku Spółkę Ziemską i rozparcelowana. W 1935 resztę zakupił Ferdinand hrabia von Magnis z Bożkowa. W 1937 roku dobra Magnisów w Lubiechowej miały powierzchnię 540ha, w tym 27,07ha pól uprawnych i łąk, 504,43ha lasu, 2ha wód, 2,5ha parku, 1ha ogrodu, 3ha gospodarstwa. Jak widać był to typowy majątek leśny, służący do polowań. Przy folwarku w dalszym ciągu działała cegielnia.
Rezydencja w połowie XIX wieku na litografii z teki Dunckera
Źródło: https://polska-org.pl/862432,foto.html?idEntity=510754 (dostęp: 11.07.2024r.)
Pałac w Lubiechowej w trakcie prac remontowych w 2021 roku, niedługo przed otwarciem hotelu
Pałac po zakończeniu prac remontowych i otwarciu hotelu w 2022 roku
Pałac w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/3199462,foto.html?idEntity=510754 (dostęp: 11.07.2024r.)
Źródło: https://polska-org.pl/677859,foto.html?idEntity=510754 (dostęp: 11.07.2024r.)
Pałac
Rezydencję w Lubiechowej w XVIII wieku ufundowała rodzina von Zedlitz. Po 1825 roku pałac została rozbudowany przez hrabiego von Büllowa i uzyskał bryłę zachowaną do dzisiaj. Po drugiej wojnie światowej rezydencję przekazano Dolnośląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. Po remoncie w 1962 roku w zabytku urządzono Dom Wczasów Dziecięcych. Remont znacznie odmienił część wnętrz, m.in. drewniane podłogi zastąpiono betonowymi posadzkami. Najgorszy czas dla pałacu przyszedł jednak po likwidacji ośrodka. Przez 20 lat budynek stał nieużytkowany, rozkradany i niszczony. Starostwo powiatowe w Złotoryi starało się sprzedać zabytek. Udało się to ostatecznie w 2013 roku. Nabywcą był Pan Józef Żałobniak, rolnik z pobliskiego Sokołowca. Zastał on pałac w stanie ruiny, z dziurawym dachem, częściowo zawalonymi stropami, zawilgoconymi ścianami, pozbawiony wszystkiego co dało się spieniężyć. Powoli, systematycznie, z własnych środków prowadził remont, który trwał prawie 8 lat. Obecnie w pałacu mieści się luksusowy hotel z restaurację i strefą SPA. Dobrze, że w pałacu znajduje się restauracja. Zwiększa ona dostępność zabytku dla turystów. Odwiedziny restauracji pozwolą zobaczyć moim zdaniem najciekawsze pomieszczenia na parterze zabytku. Duże brawa dla właściciela i oby było więcej takich pozytywnych realizacji na Dolnym Śląsku. Pałac założony na planie prostokąta, podpiwniczony, z centralnym trzykondygnacyjnym korpusem i dwoma bocznymi parterowymi pawilonami. Układ wnętrz dwutraktowy i dwutraktowy z korytarzem, na parterze centralna sień w przedłużeniu której klatka schodowa. W części pomieszczeń przyziemia zachowane sklepienia i drewniany strop belkowy.
Wnętrza pałacu po otwarciu hotelu w 2022 roku
Dwór
Przy ulicy Długiej znajduje się starsza siedziba, będąca pozostałością jednego z majątków w Lubiechowej. Zachowane detale renesansowej budowli świadczą, że została najpóźniej zbudowana na przełomie XVI i XVII wieku. Dwór był wielokrotnie przebudowywany, m.in. w 1756 roku, kiedy dodano do niego dwa bliźniacze aneksy. Budynek założony na planie prostokąta, murowany z kamienia i cegły, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, nakrytym dachem naczółkowym. Po 1945 roku zabytek przekształcono w magazyn. Obecnie dwór nie jest użytkowany, przez wiele lat należał do Urzędu Gminy w Świerzawie, dziś być może własność prywatna. Wnętrza mocno przekształcone, ze śladami wtórnych podziałów. Układ jednotraktowy z wydzieloną klatką schodową. W części pomieszczeń zachowane kamienne obramienia otworów wejściowych oraz fragmenty polichromii. W otoczeniu dworu zabudowania gospodarcze pochodzące z XIX wieku. W 2012 roku jeden z budynków przebudowano na gospodarstwo agroturystyczne „Aronia Park”.
Dwór i kościół w Lubiechowej w 2021 roku
Lubiechowa położona jest około 20 kilometrów na południe od Złotoryi. Z miasta powiatowego dojazd DW328 do Świerzawy, skąd do Lubiechowej prowadzi lokalna droga (ul. Polna). Pałac znajduje się w środkowej części wioski, w pobliżu kościoła.
Dokładna lokalizacja pałacu:
50.99575708351105, 15.850834349307164
Dwór położony jest na południe od pałacu. Dokładna lokalizacja dworu:
50.99329250092143, 15.84945950265835
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2024r.