Powiat nyski, gmina Głuchołazy
(nazwa niemiecka: Polnisch Wette, w latach 1936-1945 Altwette, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwsza informacja źródłowa o Polskim Świętowie pochodzi z 1284 r. Miejscowość została zapewne lokowana na prawie polskim i stąd jej nazwa. Wioska bywa również określana jako Stary Świętów w odróżnieniu od sąsiedniego Nowego Świętowa, założonego około 1300 r. na prawie niemieckim. O znaczeniu Polskiego Świętowa w średniowieczu świadczy kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela pochodzący z II połowy XIII w., a po raz pierwszy wzmiankowany w 1302 r. Niestety świątynia wielokrotnie przebudowywana i rozbudowana w czasach późniejszych zatraciła cechy stylowe.
Na skutek braku przekazów źródłowych niejasna pozostaje sytuacja własnościowa Polskiego Świętowa na przestrzeni wieków. W szesnastym stuleciu miejscowość należała do miasta Nysa. W XIX w. właściciel Polskiego Świętowa wzniósł w wiosce niewielki klasycystyczny dwór. Historia tego budynku jest praktycznie nieznana. Obecnie zamieszkały dwór jest własnością prywatną i można go zobaczyć tylko z zewnątrz.
Klasycystyczny dwór został zbudowany zapewne około 1800 r. w niewielkiej odległości od kościoła w Polskim Świętowie. Rezydencja murowana z cegły, potynkowana, wzniesiona na planie prostokąta, na sklepionych piwnicach, dwukondygnacjowa, nakryta dachem mansardowym z naczółkami. Fasada siedmioosiowa z centralnym trzyosiowym ryzalitem, zamkniętym trójkątnym przyczółkiem z okrągłym oknem. W ryzalicie wejście poprzedzone kamiennymi schodami, flankowane dwiema półkolumnami dźwigającymi gzyms pośrodku wygięty ku górze. Nad wejściem kartusz herbowy. Elewacje w znacznym stopniu uproszczone zachowały jedynie częściowo zachowały gzyms pomiędzy piętrami, niektóre otwory okienne w prostokątnych obramieniach. Układ wnętrz przekształcony w XX w., pierwotnie dwutraktowy z centralnie umieszczoną sienią. Pomieszczania nakryte płaskimi sufitami i sklepieniami żaglastymi.
Zabytki w Polskim Świętowie
Do katalogu zabytków sztuki został w Polskim Świętowie wpisany dwór, nr rej.: 1025/65 z 21.05.1965 r.; plebania z przełomu XVIII i XIX w., nr rej.: 1708/66 z 28.02.1966 r.; zbiorowa mogiła ofiar hitlerowskich, na cmentarzu rzymskokatolickim, nr rej.: 255/90 z 22.06.1990 r. oraz dziewiętnastowieczny dom nr 17, nr rej.: 1709/66 z 26.02.1966 r.
Informacje praktyczne i dojazd:
W Polskim Świętowie zatrzymują się PKS-y często kursujące pomiędzy Nysą a Głuchołazami. Proponuję dojazd przez Nysę, ponieważ dotarcie do Głuchołaz jest trudniejsze. Do Nysy można podróżować pociągiem z Gliwic z przesiadką w Kędzierzynie – Koźlu lub Opolu. Osobom wybierającym jazdę własnym samochodem polecam dojazd z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Prądy, następnie DK 46 w stronę Kłodzka. W Nysie należy skręcić z tej trasy w prawo w DK 411 prowadzącą przez Polski Świętów do Głuchołaz. Dwór w Polskim Świętowie znajduje się na lewo od DK 411, w pobliżu kościoła. Odległość: w jedną stronę około 135 km. Na miejscu samochód najlepiej zaparkować w bocznej ulicy przy kościele.
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2010 r.
