Powiat Bytom, dzielnica miasta
(nazwa niemiecka Stollarzowitz, Stillersfeld, Kreis Beuthen, od 1873r. Kreis Tarnowitz, od 1927r. Kreis Beuthen-Tarnowitz)
Zabytki w Stolarzowicach
Do rejestru zabytków w Stolarzowicach zostały wpisane: dwór, XVIII-XIX w., nr rej.: A/662/66 z 28.05.1966r. oraz spichlerz, nr rej.: A/663/66 z 28.05.1966r.
Miejscowość wzmiankowano w 1445 i 1532 roku jako Stirhokwitz. W XVII wieku wieś należała do rodu Stillarski von Czent. W 1783 roku Stolarzowice składała się z trzech działów, w każdym znajdował się pański folwark. W miejscowości znajdowały się 4 gospodarstwa kmieci, 31 zagrodników, 14 chałupników. Wieś liczyła 195 mieszkańców. W pierwszej połowie XIX wieku wszystkie działy znalazły się w rękach rodu von Stockmann. W 1830 roku właścicielami dóbr byli spadkobiercy Ernsta von Stockmanna. W Stolarzowicach wzmiankowano 48 domów, 3 folwarki, 288 mieszkańców, wszyscy wyznania katolickiego. Przed 1845 rokiem włości nabył Carl Lazarus hrabia Henckel von Donnersmarck (ur.1772r., zm.1864r.) ze Świerklańca. W opisie Stolarzowic z 1845 roku wymieniono 55 domów, 3 folwarki, kuźnię, hodowlę 174 sztuk bydła, 112 świń, 600 owiec merynosów, 3 kopanie galmanu: Alexander, Antonie i Heinrich. Wieś liczyła 501 mieszkańców, w tym 1 ewangelika, 3 Żydów. Około 1848 roku dobra objął Guido hrabia Henckel von Donnersmarck (ur.1830r., zm.1916r.), młodszy syn Carla Lazarusa i Julii z domu von Bohlen. W latach 1876-1886 w Stolarzowicach wzmiankowano dzierżawcę Balluschka. Majątek wraz z folwarkami Helenhof i Niederhof wchodził w skład państwa stanowego Bytom – Tarnowskie Góry – Świerklaniec. Dobra w Stolarzowicach miały powierzchnię 765ha, w tym 311ha pól uprawnych, 377ha lasów, 35ha łąk, 28ha pastwisk, 14ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W posiadłości w Stolarzowicach mieszkali dzierżawcy, bądź inspektorzy zarządzający folwarkami. Od 1926 roku część majątku była własnością powiatu, reszta należała do hrabiego Krafta Henckel von Donnersmarck (ur.1890r., zm.1977r.), młodszego syna Guida, właściciela fideikomisu Repty – Tarnowice. W 1937 roku majątek należący do powiatu liczył 390,93ha, w tym 279,72ha pól uprawnych, 21,78ha pastwisk, 17,44ha łąk, 0,05ha wód, 37,49ha lasów, 0,51ha ogrodu, 33,94ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Folwark prowadził inspektor Edmund Kliche. Drugi majątek wchodzący w skład fideikomisu Repty miał powierzchnię 413ha, w tym 43ha pól uprawnych, 339ha lasów, 23ha łąk, 8ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków.
Pierwotnie barokowy dwór z XVIII wieku, przebudowywany w kolejnych stuleciach. Budynek pełnił funkcje siedziby dzierżawców i administratorów majątku. Po 1945 roku zmieniony w wielorodzinny dom mieszkalny, przekształcony z zatarciem cech stylowych. Budynek murowany, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. Na osi budynku główne wejście poprzedzone gankiem kolumnowym, podtrzymującym współczesny taras. Układ otworów okienny częściowo zmieniony, bryła przekształcona, do budynku dostawiono liczne przybudówki. W pobliżu dworu zachowane liczne zabudowania gospodarcze dawnego folwarku, pochodzące z XIX wieku, m.in. spichlerz, kuźnia, obora. Teren folwarku podzielony pomiędzy kilku właścicieli. Zabudowania wykorzystywane jako różnego rodzaju magazyny, składziki. Do dworu przylega niewielki ogród.
Stolarzowice położone są około 10 kilometrów na zachód od centrum Bytomia. Dojazd z centrum DK 94 do Miechowic i dalej ulicą Stolarzowicką. Dawny zespół dworsko-folwarczny znajduje się na południowym krańcu Stolarzowic, w pobliżu skrzyżowania ulic Ptakowickiej, Suchogórskiej i Rokitnickiej.
Adres dworu: ulica Suchogórska 144.
Dokładna lokalizacja:
50.38918288559229, 18.81400403361445
Damian Dąbrowski,
Październik 2021r.
