Powiat pszczyński, gmina Pszczyna
(nazwa niemiecka: Rudoltowitz, Kreis Pless)
Rys historyczny i stan obecny:
W 1783 roku właścicielem majątku w Rudołtowicach był Pan Joseph von Zborowsky. W miejscowości wzmiankowano pański dom oraz 169 mieszkańców. W 1830 roku dobra rycerskie należały do rodziny von Schimonsky. W Rudołtowicach znajdowało się w tym czasie 88 domów, zamieszkałych przez 539 osób, spośród których zaledwie trzy były wyznania ewangelickiego. W 1845 roku posiadłość pozostawała w rękach Pana von Schimonsky, królewskiego komisarza ekonomicznego. Według opisu miejscowości składało się na nią 75 domostw. Liczba mieszkańców spadła do 756, w tym 10 ewangelików. Przed 1856 rokiem dobra rycerskie w Rudoltowicach nabył Ernst Erdmann baron von Eickstedt (ur.1798r., zm.1865r.), posiadający również włości Sławików, Grzegorzowice i Sumina (w powiatach raciborskim i rybnickim). Po śmierci męża w 1865 roku posiadłością w Rudołtowicach opiekowała się wdowa Pani Julie Charlotte Mathilde von Eickstedt, z domu von Eickstedt (ur.1824r.). W księdze adresowej z 1876 roku jako właściciel majątku wymieniony został Ernst Friedrich Karl Rudolf von Eickstedt (ur.1851r.), syn Ernsta Erdmanna i Julie Charlotte. Pomiędzy 1876 a 1886 rokiem z rąk rodziny von Eickstedt posiadłość w Rudołtowicach wykupił książę Hans Heinrich XI, Fürst von Pless, Graf von Hochberg, Freiherr von Fürstenstein (zm.1907r.). Majątek włączono w skład Fürstenthum Pless. Dobra rycerskie Rudołtowice liczyły 849ha, w tym 374ha pol uprawnych, 112ha łąk, 23ha pastwisk, 317ha lasów, 23ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na folwarku hodowano 40 koni, 116 sztuk bydła, w tym 72 krowy, 380 owiec i 20 świń. W skład posiadłości książąt pszczyńskich majątek w Rudołtowicach wchodził co najmniej do 1926 roku. W 1907 roku włości odziedziczył książę Hans Heinrich XV, Fürst von Pless, Reichsgraf von Hochberg, Freier Standesherr zu Fürstenstein (ur.1861r., zm.1938r.), syn księcia Hansa Heinricha XI. Dobra w Rudołtowicach zarządzane były przez administratorów. Ich powierzchnia uległa zmniejszeniu z 849ha w 1886 roku do 428ha w 1926 roku. W księdze adresowej z 1926 roku majątek wymieniono po raz ostatni. Prawdopodobnie w kolejnych latach (przed 1930 rokiem) włości w Rudołtowicach zostały sprzedane przez książąt pszczyńskich i następnie rozparcelowane. W czasie drugiej wojny światowej niemieckie władze okupacyjne utworzyły w pałacu ośrodek służby pracy dla Związku Niemieckich Dziewcząt. Po 1945 roku w pałacowych wnętrzach funkcjonował Uniwersytet Ludowy. Następnie rezydencja należała do różnych zakładów pracy i pełniła funkcję domu wczasowego. Obecnie w pałacu mieści się Ośrodek Edukacyjno-Leczniczo-Rehabilitacyjny dla Dzieci Niewidomych i Niedowidzących. Zabytek jest dobrze utrzymany, ze względu na funkcję jaką pełni można go podziwiać tylko z zewnątrz.
Pałac
Rokokowa rezydencja wzniesiona w drugiej połowie osiemnastego stulecia, przebudowana w XX wieku. Budynek murowany z cegły, potynkowany, złożony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada siedmioosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem mieszczącym główne wejście. Ryzalit wieńczy trójkątny przyczółek z kartuszem herbowym (Jastrzębiec, Ostoja). Elewacja ogrodowa powtarza układ fasady. Elewacje ozdabiają pilastry, boniowane lizeny, półkoliste portale, uszate obramienia okienne, część zwieńczona wolutami i belkowaniem. Wnętrza z centralnie położonym westybulem i klatką schodową. Pomieszczenia parteru nakrywają sklepienia kolebkowe, kolebkowe z gurtami i klasztorne. Na piętrze zastosowano płaskie stropy. Wokół dawnej rezydencji rozciąga się niewielki park krajobrazowy.
Zabytki w Rudołtowicach
Do rejestru zabytków w Rudołtowicach wpisano zespół pałacowy, XVIII-XIX w., nr rej.: 505/65 z 20.01.1966r.: pałac, oficyna, park oraz kuźnię folwarczną z XIX wieku, nr rej.: 506/65 z 20.01.1966r.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Rudołtowic jest niezwykle trudny. Początkowy odcinek trasy z Katowic do Pszczyny można bez problemu pokonać pociągiem lub PKS-em, niestety z Pszczyny do Rudołtowic autobusy jeżdżą bardzo rzadko. Samochodem najlepiej jechać z Gliwic do Mikołowa DK 44, dalej DK 928 do Kobióru i DK 1 w stronę Bielska-Białej, na początku miejscowości Goczałkowice-Zdrój należy skręcić w lewo w lokalną drogę do Rudołtowic. Z Gliwic w jedną stronę około 55 km. Na miejscu można zostawić samochód na podjeździe przed pałacem. Dokładny adres: ul. Zawadzkiego 128.
Damian Dąbrowski
Wrzesień 2009 r.
