Powiat raciborski, gmina Rudnik
(nazwa niemiecka: Mosurau, Kreis Cosel, przed 1930r. Kreis Ratibor, w latach 1936-1945 Mosern, Kreis Ratibor)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1274r.
Rys historyczny i stan obecny:
W dokumencie księcia Władysława II opolsko-raciborskiego z 1274r. występuje Stefan z Modzurowa, zapewne właściciel miejscowości. W następnym stuleciu wioska przeszła na własność książąt raciborskich. Modzurów wzmiankowany był między innymi w datowanym na 1358r. testamencie Eufemii zwanej Ofką, przeoryszy zakonu dominikanek. Z dokumentu wynika, że miejscowość otrzymała Elżbieta, córka księcia Mikołaja II opawsko-raciborskiego, będąca mniszką w tym konwencie. W kolejnych stuleciach Modzurów znalazł się w posiadaniu śląskiego rycerstwa. Niestety na temat historii miejscowości zachowały się tylko nieliczne informacje. W dokumencie księstwa raciborskiego z 1415r. wzmiankowany był Petrus Zyla de Mozuraw. W połowie XVII w. Modzurów należał do Jana Twardawy. W 1829r. majątek w Modzurowie nabył rotmistrz Wilhelm Traugott von König (ur.1789r., zm.1855r.), syn Petera von König. Z małżeństwa z Friederike Luise Gottliebe von Taubadel (ur.1788r., zm.1827r.) zawartego w 1815r. posiadał on trzech synów: Oswalda Hermanna Reinholda Georga Artura (ur.1817r., zm.1884r.), Georga Johanna Nikolausa Petera Friedricha Wilhelma Traugutta (ur.1822r., zm.1845r.), Maximiliana Xavera Konstantina Rodericha Wilhelma (ur.1825r., zm.1840r.) i córkę Adelheid Charlotte Friederike Karoline Wilhelmine (ur.1819r., zm.1893r.). Pięć lat po śmierci pierwszej żony Wilhelm Traugott von König ożenił się ponownie z Rosine Anne Albertine von Forni (ur.1794r., zm.1847r.). Z drugiego małżeństwa na świat przyszli dwaj synowie: Wilhelm Traugott Friedrich Anton Franz (ur.1833r., zm.1904r.) i Albert Traugott (ur.1835r.). Majątek w Modzurowie odziedziczył pierworodny syn Wilhelma Traugutta, Oswald. Jako pierwszy członek rodziny opisywany był Herr auf Mosurau i prawdopodobnie to on ufundował istniejący do dzisiaj pałac. W 1846r. Oswald ożenił się z Sophie Marie Stöckel (ur.1821r., zm.1879r.). Z małżeństwa tego urodzili się dwaj synowie: Hans Ernst Karl (ur.1851r., zm. po 1937r.) i Viktor Wilhelm Karl (ur.1854r., zm.1909r.). Starszy z nich w 1884r. otrzymał w spadku dobra w Modzurowie. W 1886r. majątek liczył 371ha, w tym: pola uprawne (358ha), łąki (6ha), park, drogi i podwórza gospodarcze (7ha). Przed 1905r. posiadłość powiększono do 386ha. W 1912r. powierzchnia majątku wynosiła dalej 386ha, z czego 350ha przypadało na pola uprawne, a poza tym 4ha liczyły łąki i 7ha park, drogi i podwórza. W 1937r. dobra należące do Hansa von König-Mosurau, liczyły 382ha, w tym 346ha pól uprawnych, 14,68ha łąk, 0,25ha pastwisk, 15ha lasów, 7ha park i gospodarstwo. W 1882r. żoną Hansa von König została Ida Maria Böcking (ur.1860r.). Małżeństwo to posiadało cztery córki: Marguerite Eve Sophie Henriette (ur.1884r.), Idę Eve Adelheid Klare Gabriele (ur.1886r., zm.1955r.), Evę Adelheid Janny (ur.1890r., zm. po 1949r.) i Adelheid Eve Helene Klare Gabriele (ur.1894r.). W 1904r. Marguerite von König wyszła za mąż za rotmistrza Ehrenreicha Ferdinanda Benno Wilhelma von Manstein (ur.1872r., zm.1950r.). Dwa lata później z jej siostrą Idą ożenił się Bruno Wilhelm Konstantin von Eickstedt (ur.1875r., zm.1935r.) z Kornic. Małżeństwo to nie było szczęśliwe i po kilku latach zakończyło się rozwodem. W 1913r. Ida z domu von König wyszła za mąż za brata pierwszego męża – Wilhelma Hansa Egona Fritza Chlodwiga Hellmutha von Eickstedt (ur.1884r., zm.1941r.). Eva, trzecia córka Hansa von König i Idy z domu Böcking w 1918r. została żoną Joachima Roberta Paula von Bychelberg (ur.1892r., zm.1923r.). W 1932r. ponownie wyszła za mąż za Franza Barckhausen (ur.1882r., zm.1956r.). Po 1937r. dobra w Modzurowie odziedziczyła najstarsza z sióstr - Marguerite von König. Wraz z mężem Ehrenreichem von Manstein była właścicielką majątku i pałacu do końca drugiej wojny światowej. Następnie posiadłość została znacjonalizowana. Państwo von Manstein pozostali w Polsce Ludowej do 1947r.
Pałac
Neogotycki pałac wzniesiony w 1864r. (według Józefa Pilcha), wielokrotnie przebudowywany i remontowany (1908, 1964, 1995-1998). Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem Fasada 9-osiowa, flankowana 8-bocznymi wyższymi (3-kondygnacjowymi) wieżami, na osi 3-osiowy ryzalit, z głównym wejściem i oknami zamkniętymi łukami Tudorów. Wszystkie elewacje zwieńczone krenelażem, a naroża ryzalitów sterczynami. Pałac otacza XIX-wieczny park krajobrazowy, z częściowo zachowanym pierwotnym układem ścieżek. W parku znajdują się ruiny późnoklasycystycznego mauzoleum i neogotyckiej kaplicy, w którą wstawiono gotycki maswerk z około 1300r., pochodzący z kościoła rozebranego około 1898r.. Po drugiej wojnie światowej pałac wykorzystywano na biura zakładu rolnego. Obecnie od wielu lat w budynku mieści się dyrekcja Stacji Hodowli Roślin „Modzurów” Spółka z o.o. Firma jest dobrym gospodarzem zabytku. Zadbany budynek można zobaczyć przede wszystkim z zewnątrz.
Zabytki w Modzurowie
Do rejestru zabytków w Modzurowie wpisano pałac (nr rej.: Op.654/59; brak decyzji w KOBiDZ). W rejestrze powinno się dokonać ponownego wpisu obejmującego poza pałacem otaczający go park, wraz z ruinami mauzoleum i kaplicy.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Modzurowa zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Raciborza. Do samego Raciborza można dotrzeć pociągiem (np. z Katowic, Kędzierzyna-Koźla, Rybnika) lub PKS-em (m.in. z Gliwic). W pociągach PKP Przewozy Regionalne możliwy jest również przewóz rowerów, dzięki czemu odcinek Racibórz – Modzurów można pokonać na rowerze. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK408 w kierunku Kędzierzyna-Koźla do miejscowości Bierawa i dalej lokalnymi drogami przez Cisek, Sukowice i Zakrzów do DK45. Ostatnią z wymienionych tras należy skierować się w lewo w stronę Raciborza, a następnie skręcić w prawo do miejscowości Dolędzin, skąd lokalna droga prowadzi do Modzurowa. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 55km. Na miejscu samochód można zostawić na parkingu przy kościele, w niewielkiej odległości od pałacu. By dostać się w pobliże rezydencji trzeba przejść przez teren gospodarstwa rolnego. Obowiązuje tam zakaz wstępu, lecz po uzgodnieniu nie ma problemu z wejściem na teren zakładu.
Damian Dąbrowski,
Październik 2008 r., aktualizacja styczeń 2012r.
