Kraj ołomuniecki, Powiat Šumperk
(nazwa niemiecka Wiesenberg)
W miejscowości zwanej Vizmberk pod koniec XV wieku znajdował się niewielki zameczek myśliwski zbudowany przez Panów z Žerotína, właścicieli dóbr Velké Losiny. W 1608 roku rodzina Žerotínów wybudowała w dzisiejszej Loučnej renesansowy zamek. Rezydencja zbudowana według planów włoskich architektów od 1616 roku była siedzibą bocznej linii rodu z Velkich Losin.Na przestrzeni dwóch wieków obydwa rodowe majątki dwukrotnie łączono w rękach jednego właściciela. Zamek w Loučnej pod koniec XVII wieku rozbudowano w stylu barokowym. W 1772 roku Jan Karel z Žerotína musiał zastawić majątek wierzycielom, a dwa lata później majątek nabył zakon Velehrad. Kompleks zamkowy poza rezydencją składał się z ogrodów oraz zespołu budynków gospodarczych. Dziedziniec folwarczny otaczały browar, gorzelnia, karczma i młyn. W 1774 roku opat klasztoru Velehrad dobudował do zamku barokową kaplicę pw. śś Cyryla i Metodego. W 1784 roku cesarz Józef II Habsburg dokonał kasacji klasztoru Velehrad i jego cały majątek, w tym zamek w Loučnej przeszedł na własność państwa. Dobrami zarządzał fundusz religijny, a zamkową kaplicę zmieniono w kościół parafialny. W 1833 roku na aukcji publiczne posiadłość Loučna nabył najwyższy kanclerz Moraw Antonín Bedřich, hrabia Mitrovský z Nemyšle. Za jego rządów został w znacznym stopniu przeobrażony park zamkowy. W 1844 roku po śmierci hrabiego Mitrovský`ego włości nabyli przedsiębiorcy bracia Kleinowie, budowniczowie linii kolejowych oraz właściciele huty Sobotín. Początkowo majątek należał do czterech braci: Franza I (ur.1800r., zm.1855r.), Libora (ur.1803r., zm.1848r.), Alberta (ur.1807r., zm.1877r.) i Huberta (ur.1811r., zm.1856r.). Po podziałach rodzinny dóbr majątek w Loučnej należał wyłącznie do potomków Franza Kleina. W rodzinie przyjęto tradycję i najstarszy syn otrzymywał na pierwsze imię Franz. Kolejnymi właścicielami dóbr byli: Franz II (ur.1825r., zm.1882r.), Franz III (ur.1851r., zm.1930r.) i Franz IV (ur.1895r., zm.1966r.). Kleinowie należeli do najbogatszych rodzin na Morawach. Zostali podniesieni do stanu szlacheckiego i otrzymali przywilej używania predykatu von Wiesenberg. W 1945 roku dobra zostały upaństwowione. W kolejnych latach zaniedbany zamek niszczał. Otaczający rezydencję park również został mocno zapuszczony. Wyposażenie wnętrz zostało przeniesione do zamku Velké Losiny. Od 1969 roku w siedzibie w Loučnej prowadzono przebudowy, próbując przystosować budynek do funkcji zakładu poprawczego dla nieletnich. Kolejne prace remontowe prowadził samorząd po 1992 roku. Od 2009 roku zamek jest własnością prywatną i nie jest dostępny do zwiedzania. Można natomiast bez przeszkód spacerować po przylegającym do rezydencji rozległym parku z ciekawymi okazami starodrzewu. Poza rzadkimi okazami drzew w parku warto zwrócić uwagę na rzeźby i budynki małej architektury.
Zamek składa się z dwóch części. Pierwotna renesansowa rezydencja złożona jest z czterech piętrowych skrzydeł, które otaczają prostokątny dziedziniec. Od południa dobudowano kolejne trzy piętrowe barokowe skrzydła, w wyniku czego powstał drugi wewnętrzny dziedziniec. Obecnie najbardziej okazała elewacja kompleksu skierowana jest na południe w stronę ogrodu. Barokową fasadę flankują narożne wieże. Na jej osi znajduje się przejazd na dziedziniec ozdobiony portalem, nad którym umieszczono balkon. Elewację dzielą gzymsy i pilastry. Od wschodu do skrzydła południowego przylega kaplica z pięciobocznym prezbiterium. Większość pomieszczeń parteru nakrywają sklepienia kolebkowe, w kaplicy zastosowano również sklepienia lunetowe. W salach na piętrze zastosowano płaskie stropy.
Zamek i park w Loučnej nad Desnou znajdują się w południowej części miejscowości, w pobliżu drogi nr 44 przebiegającej przez jej centrum. Ważna droga nr 44 rozpoczyna się przy granicy polsko-czeskiej i prowadzi m.in. do powiatowego miasta Šumperk. Na wschód od rezydencji, po drugiej stronie głównej drogi w Loučnej znajduje się zabytkowa aleja prowadząca na dawny cmentarz. Na cmentarzu rozległy grobowiec rodziny Kleinów. Grobowiec został wzniesiony w latach 1886-1887. Otacza go ozdobny płot z lanego żelaza, wykonany w zakładach Kleinów. Loučna nad Desnou jest ważnym węzłem szlaków turystycznych i dobrą bazą wypadową wypraw na szczyty pasma Wysokiego Jesionika. Nieco na wschód od miejscowości znajduje się elektrownia szczytowo-pompowa Dlouhé stráně. Znad sztucznego zbiornika położonego na wysokości 1353 m n.p.m. roztacza się piękny widok na okoliczne góry, w tym na szczyt Pradziada, najwyższego wzniesienia pasma Jesioników.
Damian Dąbrowski,
Kwiecień 2022r.
