Powiat kędzierzyńsko-kozielski, gmina Polska Cerekiew
(nazwa niemiecka: do 1936 r. Czienskowitz, w latach 1936-45 Schwerfelde, Kreis Cosel)
Rys historyczny i stan obecny:
Wobec braku informacji źródłowych trudno przedstawić początki Ciężkowic. Dzieje miejscowości najprawdopodobniej sięgają co najmniej XIV w. Pierwsze informacje o prywatnych właścicielach pochodzą z piętnastego stulecia. W 1441 r. Bartłomiej Dobieschowski z Dobieszowa kupił od braci Dietricha, Jana i Mikołaja, synów Jana z Ciężkowic, ich udziały w tej miejscowości. W 1461 r. występuje w dokumentach Stefan Latosek von Tieschkowitz, pisarz księcia Mikołaja I opolskiego. Być może pochodził on z Ciężkowic, niestety nic więcej o nim nie wiemy. Następnie w źródłach pojawia się jako właściciel Ciężkowic Rupert, syn Mikołaja von Kochtitz. Żonaty około 1469 r. z nieznaną przedstawicielką rodu Strzelów pozostawił dwóch synów: Lamberta i Hermana I. Córka Hermana I, Dorota (zm. przed 1544 r.) wniosła miejscowość w wianie Jerzemu Schelihowi. W 1572 r. wśród licznych majątków Hynka Petrowicza Charwata von Wiecze (zm. 1596 r.) wzmiankowane są również Ciężkowice. W drugiej połowie XVII w. majątek w Ciężkowicach należał do rozległych posiadłości Jerzego Adama Franciszka Leopolda von Gaschin, tajnego radcy dworu cesarskiego, od 1665 r. starosty księstwa opolsko-raciborskiego. Po jego śmierci w 1719 r. synowie zmarłego podpisali umowę spadkową na mocy której Ciężkowice wraz z Bodzanowicami, Chróstami i Ligotą otrzymał najstarszy z nich Franciszek Karol (1681-1733). Około 1725 r. sprzedał on dobra Ciężkowice z majątkami: Witosławice, Dzielawy, Grzędzin i Łaniec Antoniemu Leopoldowi von Kalckreuth (1698-1774). Po nim Ciężkowice i pozostałe wioski odziedziczył syn Jan Karol (ur. 1724 r.) Po bezpotomnej śmierci Jana Karola von Kalckreuth w 1797 r., na początku XIX w. dobra ciężkowickie przejęła rodzina von Sack. Następnie majątek należał do rodu von Dittrich. Po drugiej wojnie światowej majątek w Ciężkowicach znacjonalizowano. W dawnej rezydencji urządzono przedszkole, które funkcjonowało jeszcze do niedawna. Obecnie pałac w Ciężkowicach jest własnością prywatną. Właściciel prowadzi prace budowlane, rozbudowując obiekt. W lipcu 2013 roku prace remontowe zbliżały się już do końca. Do pałacu przylega niewielki park krajobrazowy i budynki gospodarcze dawnego folwarku. Teren wokół ogrodzono, budynek można zobaczyć tylko z zewnątrz, z pewnej odległości.
Pałac z XIX w. zbudowany prawdopodobnie w miejscu wcześniejszej budowli. Wzniesiony w stylu neobarokowym z elementami klasycystycznymi, wielokrotnie przebudowywany, między innymi w XX i XXI w., z zatarciem większości cech stylowych. Budynek murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie zbliżonym do prostokąta, trzykondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z nowymi lukarnami (efekt ostatniej przebudowy, do niedawna pałac nakrywał dach płaski). Fasada ośmioosiowa, z centralnym czteroosiowym półokrągłym ryzalitem pozornym, poprzedzonym portykiem kolumnowym podtrzymującym balkon. Ryzalit zamknięty nowym trójkątnym przyczółkiem. W jednej z elewacji bocznych drugie wejście do budynku, poprzedzone gankiem kolumnowym, w drugiej elewacji bocznej i elewacji ogrodowej znacznie wysunięte ryzality. Elewacje uproszczone, pozostałości dawnych zdobień zachowane przede wszystkim we frontowym ryzalicie: półkolumny, okna w prostokątnych obramieniach z ozdobnymi gzymsami nadokiennymi.
Zabytki w Ciężkowicach
Do rejestru zabytków wpisano park pałacowy, nr rej.: 172/88 z 25.03.1988 r. Sam pałac nie został ujęty w rejestrze.
Informacje praktyczne i dojazd:
Przez Ciężkowice prowadzi ważna droga krajowa nr 45 z Chałupek do Opola, dzięki temu do miejscowości stosunkowo łatwo można dotrzeć komunikacją publiczną. W Ciężkowicach zatrzymują się autobusy PKS zarówno z Kędzierzyna – Koźla jak i Raciborza. Do Kędzierzyna – Koźla można łatwo dotrzeć pociągiem z Gliwic, a do Raciborza kursują z Gliwic autobusy PKS. Ze względu na większą liczbę połączeń proponuję dojazd przez Kędzierzyn. Samochodem z Gliwic do Ciężkowic najłatwiej dotrzeć jadąc DK 408 do Bierawy, a następnie drogami lokalnymi przez Cisek, Sukowice, Steblów, Zakrzów do trasy DK 45. Drogą nr 45 należy jechać w kierunku Raciborza, prowadzi ona przez środek Ciężkowic. Na miejscu jest spory problem z zaparkowaniem. Z głównej trasy najlepiej skręcić w prawo w drogę dojazdową do gospodarstwa rolnego i na jej poboczu zostawić samochód. Odległość: w jedną stronę niecałe 50 km.
Damian Dąbrowski
Maj 2010 r., aktualizacja lipiec 2013r.
