Powiat gliwicki, gmina Wielowieś
(nazwa niemiecka: Dombrowka, w latach 1936-1945 Steineich, Kreis Tost-Gleiwitz)
Brak dostępu do materiałów źródłowych uniemożliwia dokładne odtworzenie dziejów Dąbrówki. Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w 1277r. Początkowo należała do dóbr strzeleckich, a od 1651r. wchodziła w skład dóbr podległych zamkowi w Toszku. Od 1797r. ich właścicielami była rodzina von Gaschin. W rękach tego rodu dobra pozostały do 1840r. Następnie Toszek i Dąbrówka należały do rodziny Guradze. W książkach adresowych wzmiankowani byli: Hugo Guradze (lata 1886-1884), Kurt von Guradze (lata 1905-1921), Kurt Hubert von Guradze (lata 1930-1937).
Dwór
Dwór w Dąbrówce został wzniesiony w 1808r. z fundacji hrabiego Franciszka von Gaschin (ur.1763r., zm.1827r.). W tym samym roku w miejscowości zbudowano również dworek myśliwski i oficynę ze stajnią. W 1821r. hrabia Leopold von Gaschin (ur.1769r., zm.1848r.) powiększył zespół dworski o spichlerz. Dwór w Dąbrówce został przebudowany na przełomie XIX i XX wieku. W 1945r. budynek został poważnie uszkodzony i w latach sześćdziesiątych XX wieku był już ruiną. Obecnie nie ma po nim śladu. Klasycystyczny dwór w Dąbrówce był murowany z kamienia i cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, parterowy, dwutraktowy. Fasada (elewacja północna) była siedmioosiowa, z trzyosiowym ryzalitem.
Z zespołu dworskiego do dzisiaj przetrwały:
- ruiny oficyny dworskiej ze stajnią (nr 73): budynek murowany z kamienia, potynkowany, parterowy, nakryty dachem naczółkowym, ze szczytem w elewacji frontowej.
- spichlerz z 1821r., z przylegającą do niego oborą z 1840r. (nr 72). Budynki murowane z kamienia i cegły, pierwotnie potynkowane. Spichlerz wzniesiony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty dachem naczółkowym, o fasadzie pięcioosiowej, z nieznacznym centralnym ryzalitem, w nim brama zamknięta łukiem segmentowym, ponad którą tablica fundacyjna z 1821r. Obora parterowa, zbudowana na planie prostokąta, przykryta dachem siodłowym.
- dworek myśliwski (nr 71, obecnie 33): budynek z 1808r., zbudowany z kamienia i cegły, potynkowany, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Fasada pięcioosiowa, z nieznacznym centralnym ryzalitem, w którym znajdował się portyk wgłębny. Elewacje boczne trzyosiowe. W ostatnim czasie budynek został gruntownie wyremontowany z całkowitym zatarciem cech stylowych. Obecnie dworek pełni funkcję mieszkalną. Obiekt nie był wpisany do rejestru zabytków i nie podlegał ochronie konserwatorskiej.
Zabytki w Dąbrówce
Do rejestru zabytków w Dąbrówce wpisano zespół dworski z początku XIX w.: dwór (nr rej.: 310/60 z 7.03.1960r.), oficynę mieszkalno-gospodarczą (nr rej.: 308/60 z 7.03.1960r.) i spichrz (nr rej.: 309/60 z 7.03.1960r.). Dwór w Dąbrówce został zniszczony i powinien być wykreślony z rejestru zabytków. Pozostałe zabytkowe obiekty są w fatalnym stanie technicznym i jeżeli w najbliższym czasie nie przeprowadzi się ich generalnego remontu wkrótce również przestaną istnieć.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Dąbrówki zapewniają autobusy PKS z Gliwic (w dni robocze dziesięć kursów). Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic DK901 do Pyskowic, a następnie DK94 do Toszka. Z Toszka najlepiej wyjechać ul. Sarnowską prowadzącą do miejscowości Sarnów. Na skrzyżowaniu za Sarnowem należy skręcić w lewo w drogę prowadzącą do Dąbrówki. Odległość: w jedną stronę nieco ponad 30km. Samochód można zostawić na parkingu przy kościele, naprzeciw zespołu dworskiego w Dąbrówce.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2011 r.
