Powiat nyski, gmina Pakosławice
(nazwa niemiecka: Franzdorf, Kreis Neisse)
Rys historyczny i stan obecny:
Historia miejscowości sięga XIII wieku, jednak do osiemnastego stulecia nie zachowały się informacje o jej właścicielach. W XVIII w. Frączków należał do rodziny von Gilgeheim, która ufundowała w wiosce barokowy pałac. W 1862 roku Frączków, Goszowice i Naczków odkupił od Erdmana von Gilgeheim hrabia Alexander von Francken-Sierstorpff. Rodzina von Francken-Sierstorpff przebudowała w latach 1886-89 miejscową rezydencję w okazały pałac w stylu północnego neorenesansu. Podobieństwa pałacu w Frączkowie do rezydencji Ballestremów w Pławniowicach pozwalają przypuszczać, że w przygotowaniu obydwu projektów brał udział znany architekt Karl Heidenreich. Niestety los dla frączkowskiego zabytku nie był łaskawy, pałac spłonął w okresie międzywojennym i nie został całkowicie odbudowany. W marcu 1945 r. rodzina von Francken-Sierstorpff w pośpiechu opuściła posiadłość, uchodząc przed Armią Czerwoną. Żołnierze radzieccy w znacznym stopniu spustoszyli rezydencję, kolejnych zniszczeń dokonali szabrownicy. W czasach Polski Ludowej zaadaptowano część pomieszczeń pałacu na mieszkania, przedszkole, gabinety lekarskie i niewielką kaplicę. Przeprowadzane remonty pozwoliły przetrwać zabytkowi, ale jego stan techniczny ulegał pogorszeniu. Stan obiektu poprawił się gdy w 1971 r. został przejęty przez Państwowe Gospodarstwo Rolne, które okazało się nadzwyczaj dobrym gospodarzem. W latach 80-tych XX wieku pałac przeszedł generalny remont, uporządkowano również otaczający go park. Dawna rezydencja von Francken-Sierstorpffów stała się miejscem wypoczynku mieszkańców wioski, na jej terenie odbywały się różne imprezy towarzyskie. Obecnie pałac stanowi własność prywatną. Pani Marzena Horwat-Natoli i pan Pina Natoli urządzili w nim ośrodek szkoleniowo-konferencyjny z hotelem i restauracją. Osobom zainteresowanym polecam oficjalną stronę internetową hotelu:
Pałac otoczony 23 hektarowym, pięknym parkiem, z licznymi okazami starodrzewia, w tym dębami szypułkowymi w wieku około 300 lat. W parku zachowały się dawne aleje, polanki widokowe, staw z wyspą. Tuż obok pałacu znajduje się budynek dawnej wozowni. Rezydencja wraz z parkiem otoczona ogrodzeniem, ze względu na pełnioną funkcję możliwości zwiedzania są ograniczone.
Neorenesansowy pałac, murowany z kamienia i cegły, otynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacjowy, nakryty wysokim dachem czterospadowym z nowszymi lukarnami. Fasada trzynastoosiowa, z trzema płytkimi ryzalitami, z których trzyosiowy ryzalit centralny mieszczący główne wejście do pałacu poprzedzony jest podcieniowym gankiem. Środkowy ryzalit ozdobiony jest pilastrami i zwieńczony znacznym szczytem ujętym w spływy wolutowe i esownicowe. Elewacja ogrodowa powtarza układ frontu. Wszystkie okna w ozdobnych obramieniach. Układ wnętrz dwutraktowy, z korytarzem pośrodku i obszernym holem wejściowym na osi. Druga kondygnacja pałacu jest wyższa, tworzy tak zwane piano nobile. We wnętrzach przetrwały mozaikowe posadzki, stropy kasetonowe z dekoracją stiukową, marmurowe kolumny korynckie, ozdobne piece kaflowe.
Bryła pałacu przed pożarem w latach 30-tych XX wieku prezentowała się znacznie efektowniej niż dzisiaj. Obiekt zdobiły dwie wieże usytuowane przy skrajnych ryzalitach oraz liczne mniejsze wieżyczki i wykusze.
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Frączkowa jest możliwy, choć nie jest prosty. Najpierw trzeba dotrzeć do Nysy, najlepiej pociągiem, z przesiadką w Kędzierzynie-Koźlu, następnie z Nysy należy jechać PKS-em, w dni robocze jest siedem kursów na trasie Nysa – Frączków. Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 do węzła Prądy, następnie DK 46 w kierunku Nysy, do Pakosławic, gdzie trzeba skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Goszowic. Z Goszowic prowadzi droga na południe, prosto do Frączkowa. W jedną stronę około 120 km. Na miejscu można zostawić samochód przy lokalnej drodze prowadzącej do pałacu.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2009 r.
