Moravskoslezský kraj - Kraj morawsko-śląski (województwo)
(nazwa polska: Fulsztyn, niemiecka: Füllstein)
Rys historyczny i stan obecny:
W 1255 r. biskup ołomuniecki Brunon von Schaumburg – Holstein nadał, za wierną służbę, swemu stolnikowi Herbordowi von Füllstein (z Vulmu) ziemie w okolicach miasta Osobłoga. Na otrzymanych terenach w pobliżu wsi Bohušov, na wzgórzu o wysokości 267 m n.p.m., dominującym nad wąską kotliną Herbord wzniósł on niewielki zamek zwany od jego nazwiska Fulštejn. W 1288 r. majątek z zamkiem przejął syn Herborda I, Eryk von Füllstein. W XIV w. liczne potomstwo synów Herborda I utworzyło kilka linii rodu, które przyjęły nazwiska od siedzib rodowych: „Herbord von Füllstein”, „Sup von Füllstein”, „Bilovsky von Füllstein”, „Slavkovsky von Füllstein”, „Wladensky von Füllstein”. Początkowo zamek Fulštejn należał do potomków Herborda III, syna Eryka, z linii „Herbord von Füllstein”. Według spisu z 1389 r. w skład dóbr fulsztyńskich wchodziły wsie: Bohušov, Hrozová, Víno, Piskořov, Dolní Povelice, Horní Povelice, Koberno, Petrovice, Tašovice, dwór w Matějovicích oraz osady: Rudoltice, Jindřichov i Slezské Pavlovice. Około 1437 r. właścicielami majątku zostali przedstawiciele linii „Sup von Füllstein”. W 1476 r. zamek został zdobyty przez Jana Zwole z Osobłagi, zwolennika króla węgierskiego Macieja Korwina. Bracia Jerzy, Jędrzej i Wacław Supowie po odzyskaniu dóbr szybko przystąpili do odbudowy twierdzy wzmacniając jej obronny charakter. W 1566 r. Jerzy Sup sprzedał rodzinne majątki za 29 000 talarów Wacławowi Sedlnickiemu z Choltic. Do jego rodziny zamek należał do czasów wojny trzydziestoletniej, w której to Karol Krzysztof Sedlnicki wziął udział po stronie protestantów. Po klęsce czeskich wojsk powstańczych pod Białą Górą cesarz w 1622 r. skonfiskował posiadłości Sedlnickich. W 1623 r. dobra fulsztyńskie kupił Paweł Michnov z Vacinova, wicekanclerz cesarstwa rzymskiego i sekretarz dworu króla czeskiego. W dalszym okresie wojny trzydziestoletniej Fulštejn wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. Zamek zdobywany przez Duńczyków, Szwedów i wojska cesarskie został w poważnym stopniu uszkodzony, a okoliczne majątki spustoszone. W 1641 r. Paweł Michnov z Vacinova sprzedał posiadłości Janowi z Jarošína. Po wojnie trzydziestoletniej zamek nie był zamieszkany i popadał w ruinę, którą pozostał do dziś. W 1668 r. Juliusz Ferdynand wolny pan z Jarošína sprzedał dobra fulsztyńskie hrabiemu Juliuszowi Leopoldowi z Hodic, który przyłączył je do państwa Rudoltice. W 1778 r. zmarł Albrecht Józef Wojciech von Hoditz, ostatni przedstawiciel tego rodu i zadłużone przez niego majątki wróciły do arcybiskupstwa ołomunieckiego. W 1791 r. fulsztyńskie państwo nabył za 113 000 florenów Karol Czeikov z Badenfeldu. W rękach jego rodziny dobra pozostały do 1892 r., kiedy to na licytacji kupiła je za 270 000 florenów Anna, małżonka kupca Jindřicha Steuera.
Zamek
Pierwotny zamek wzniesiony przez Herborda von Füllstein był murowany z kamienia, na rzucie kwadratu, wzmocniony czterema narożnymi wieżami. Budowla ta usytuowana we wschodniej części wzgórza stanowiła później tzw. zamek górny. W jej wschodnim narożu znajdowała się wieża obronna o średnicy 11,5 m, być może pełniąca również funkcje mieszkalne. W XV w. twierdzę rozbudowano o tzw. zamek dolny, oddzielony od starszej części budowli głębokim rowem. Całość założenia obronnego otaczała fosa i wał, do zamku prowadził most zwodzony, zastąpiony w późniejszych czasach mostem kamiennym. W XVI w. wybudowano nowe pomieszczenia mieszkalne w formie renesansowego pałacu. Do naszych czasów przetrwały czytelne w ukształtowaniu terenu umocnienia ziemne o wymiarach 320 na 130 m, ruiny zamkowej kaplicy, fragmenty murów zewnętrznych, relikty dawnego pałacu oraz kamienny most.
Informacje praktyczne i dojazd:
Z powodu kiepskiej sieci połączeń pomiędzy Polską a Czechami dojazd do Bohušova jest czasochłonny i wymaga kilku przesiadek. W Czechach pomiędzy Bohušova a Krnovem często kursują autobusy. Problemem jest dojazd z Polski do Krnova. Najpierw trzeba dojechać pociągiem z Katowic do Chałupek. W ciągu dnia jedzie tylko kilka pociągów, czas jazdy ponad 2 godziny. Z dworca w Chałupkach należy przejść około 2 km na rynek w Starym Bohuminie skąd odjeżdżają autobusy do dworca kolejowego w Nowym Bohuminie. Autobusy jeżdżą często, co 30-60 minut, czas jazdy 10 minut. Dalej jedziemy czeskimi kolejami, w zależności od godziny odjazdu z 1 lub 2 przesiadkami: przez Ostravę-Svinov i Opavę vychod. Przykładowy dojazd: pociąg z Katowic 5:08 w Chałupkach 7:17. Pociąg z Bohumina 9:12 w Ostrava Svinov 9:29 i dalej odjazd o 10:06 w Krnovie jesteśmy o 11:01. Autobus do Bohušova wyrusza o 11:28 i jest na miejscu o godzinie 12:18.Ze względu na problemy komunikacyjne opisywaną wycieczkę polecam jako dwudniową z noclegiem w Czechach. Dla szukających połączeń mała pomoc na stronach:
W Bohušovie znajduje się również stacja kolejowa na bardzo ciekawej, turystycznej trasie wąskotorowej: Osoblaha – Třemešná ve Slezsku.
Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 do węzła Pławniowice, następnie DK 40 w kierunku Prudnika do Głogówka. Z Głogowka DK 416 do Klisina, skąd lokalną drogą przez Pomorzowice do dawnego przejścia granicznego w Pomorzowiczkach. Po czeskiej stronie w mieście Osoblaha należy skręcić w prawo w drogę do Bohušova. Odległość: w jedną stronę około 90 km. Na miejscu samochód można zostawić na parkingu w centrum miejscowości. Do ruin zamku prowadzi znakowany szlak turystyczny.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2010 r.
