Powiat brzeski, gmina Grodków
(nazwa niemiecka: Gührau, Kreis Grottkau)
Rys historyczny i stan obecny:
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1321 roku jako Antigua Gora. W 1699 roku majątek w Gierowie nabył baron Ernst Wilhelm von Barfuss, właściciel Wilamowic (Schuetzendorf) w okolicach Nysy. W 1784 roku dobra rycerskie w Gierowie posiadał Pan von Folgersberg. W wiosce znajdował się jeden pański folwark, 7 gospodarstw tzw. pół rolników, 20 gospodarstw zagrodniczych i młyn wodny. Gierów liczył 181 mieszkańców. Na początku XIX wieku majątek przeszedł w ręce pruskiego pułkownika Karola Chrystiana Dytrycha barona von Gaisberg (ur.1774r., zm.1842r.), właściciela Domaszkowic (Ritterswalde) koło Nysy. W 1830 roku Gierów składał się z 55 domów i dóbr rycerskich z dworem. Miejscowość zamieszkiwało 245 osób, w tym 119 wyznania ewangelickiego. W wiosce działał młyn wodny i wiatrak. W 1842 roku posiadłość nabył Wilhelm Carl Ernst baron von Rentz. Według opisu z 1845 roku w Gierowie znajdowało się 60 domów, dwór, folwark, gorzelnia, młyn i wiatrak. Miejscowość liczyła 312 mieszkańców, w tym 149 katolików. Baron von Rentz, przewodniczący sejmu prowincjonalnego (Landesältester), pozostał właścicielem włości przynajmniej do 1858 roku. Przed 1861 roku posiadłość przejął Carl Gustav Kolbe. W jego rękach pozostała przynajmniej do 1886 roku. W tym czasie włości liczyły 312ha: 216ha pól uprawnych, 30ha łąk, 57ha lasów, 9ha dróg i podwórzy gospodarczych. Na folwarku hodowano 22 konie, 149 sztuki bydła rogatego, w tym 64 krowy, 26 świń. W gospodarstwie prowadzonym przez inspektora Hermanna Ratscha działała również gorzelnia. Około 1894 roku właścicielem posiadłości został porucznik Philipp Pohl, prawdopodobnie spowinowacony z Carlem Gustavem Kolbe. Philipp Pohl wymieniany był w księgach adresowych do 1937 roku. Pełnił on między innymi funkcje radcy ekonomicznego i przewodniczącego sejmu prowincjonalnego. Za rządów Philippa Pohla powierzchnia dóbr nie ulega większym zmianom. W 1937 roku wynosiła 315ha, w tym 267ha pól uprawnych, 17ha łąk, 2ha pastwisk, 26ha lasów, 1ha parku, 2ha dróg i podwórzy gospodarczych. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła czarno-białego nizinnego, a szczególnie w hodowli byków. W połowie lat dwudziestych współwłaścicielami majątku zostały banki: Bkk Schles. Landschaftliche Bank Breslau i Kreissparkasse Grottkau. Informacje te są śladem po jakiś problemach finansowych Philippa Pohla. Po drugiej wojnie światowej dobra w Gierowie przejęło państwo polskie. Przez kilkadziesiąt lat folwark użytkowało Państwowe Gospodarstwo Rolne. W dworze urządzono biura przedsiębiorstwa i mieszkania dla jego pracowników. Po upadku PGR-u zabudowania znalazły się w gestii Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Obecnie dwór jest własnością wspólnoty mieszkalnej. Budynek można zobaczyć tylko z zewnątrz. Otoczony ogrodzeniem park jest niedostępny do zwiedzania. Reszta zabudowań pofolwarcznych należała do niedawna do Agencji Nieruchomości Rolnej. Być może wspomniana agencja pozostaje ich właścicielem do dziś, budynki nie są jednak użytkowane.
Dwór
O rezydencji w Gierowie brak wzmianki w opisie miejscowości z 1784 roku. Być może dwór o cechach barokowych i klasycystycznych został zbudowany po tej dacie. Pańska siedziba w miejscowości wymieniona była już w źródle z 1830 roku. Budynek odnowiono w 1960 roku. Być może w okresie Polski Ludowej zostały również przebudowane jego wnętrza, w związku z adaptacją pomieszczeń na biura i mieszkania. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z naczółkami i lukarnami, wykonanym z dachówki. Fasada (elewacja wschodnia) dziewięcioosiowa, z trzyosiową częścią centralną, zaakcentowaną facjatą ujętą pływami esownicowymi z kulami i zwieńczoną trójkątnym przyczółkiem. Główne wejście do budynku poprzedza portyk kolumnowym podtrzymujący balkon. Elewacje w znacznym stopniu uproszczone, zachowały gzyms opaskowy między kondygnacjami, opaski wokół otworów okiennych i proste nadokienniki na wysokości drugiej kondygnacji. Dwór skierowany jest fasadą na dawny dziedziniec folwarczny. Wokół niego częściowo zachowane zabudowania mieszkalne i gospodarcze. Wśród nich warto zwrócić uwagę na spichlerz, do którego dostawiona była istniejąca jeszcze kilka lat temu wozownia ze stajnią. Od zachodu do rezydencji przylega niewielki park (0,99ha). W parku dominuje drzewostan liściasty: dęby, graby, lipy. Trafiają się w nim jednak również okazy rzadszych gatunków, jak żywotnik olbrzymi i buk pospolity odmiany purpurowej.
Zabytki w Gierowie
Do rejestru zabytków w Gierowie wpisano park (1.08.1983r., nr rej.: 74/83).
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Gierowa nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Przylesie, następnie DK401 do Grodkowa i dalej DK385 w stronę Ziębic. Za miejscowością Wierzbna z tej ostatniej trasy należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Gierowa. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 145km. Dwór wraz z parkiem i folwarkiem znajduje się w południowej części Gierowa. Samochód można zaparkować w pobliżu wjazdu na teren folwarku.
Damian Dąbrowski,
Grudzień 2013
