Powiat wałbrzyski, gmina Czarny Bór
(nazwa niemiecka Conradswaldau, Kreis Landeshut)
Zabytki w Grzędach
Do rejestru zabytków w Grzędach wpisano kościół filialny p.w. św. Jadwigi, XIV-XVI w., nr rej.: A/1715/787 z 26.10.1960r. oraz zamek „Wojaczów” (ruina), XIV-XV w., nr rej.: A/4188/1455 z 23.11.1965r.
Część źródeł wskazuje, że zamek w Grzędach powstał przed 1324 rokiem. Najprawdopodobniej jednak warownię wzniesiono dopiero w połowie XIV wieku z fundacji księcia Bolka II świdnicko-jaworskiego (ur.1309/12r., zm.1368r.). W roku 1364 przekazał on zamki w Grzędach i Czarnym Borze wraz z przylegającymi do nich wioskami synom Albrechta von Hackenborna (zm. między 1359 a 1365 rokiem). Bracia Ulrich, Heinrich, Hans, Friedrich i Albrecht von Hackenborn posiadali dobra przez kilka lat, a następnie wykupił je Nickel Bolze (Bolcze). Kolejnym właścicielem zamku był Puta z Častalovic. Po nim należał do Hermana Czetryca (Czettritz) i jego potomków. W czasie wojen husyckich, pomiędzy 1429 a 1437 rokiem, zamek został znacznie uszkodzony i nie podjęto się jego odbudowy. Ostatecznie w 1466 roku warownię opuszczono. Dobra w Grzędach i teren na którym położone są ruiny zamku w kolejnych wiekach dzielił losy pobliskiego majątku w Czarnym Borze i do XIX wieku należały do rodu von Czettritz, a następnie von Zedlitz i von Portatius.
W kolejnych stuleciach zrujnowany zamek służył za kamieniołom i dostarczał materiał na budowę innych obiektów. W związku z tym do dziś niewiele pozostało z całego założenia obronnego. Zamek w Grzędach był warownią typu nizinnego, położony wśród podmokłych łąk, podzielonych strumieniami i rowami wypełnionymi wodą. Do dziś zachowały się ślady fosy. Mury zamku tworzyły czworobok o wymiarach około 50 x 60 metrów. Głównym elementem warowni była wieża mieszkalna, której rumowisko tworzy wyróżniające się w terenie wzniesienie. Z zamku do dziś przetrwał także ślad grobli oraz jeden z narożników murów obronnych.
Ruiny zamku w pierwszej połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/888404,foto.html?idEntity=540837 (dostęp: 3.02.2019r.)
Źródło: https://polska-org.pl/5585225,foto.html (dostęp: 3.02.2019r.)
Grzędy położone są około 16 kilometrów na południowy-zachód od Wałbrzycha. Najkrótszy dojazd z miasta powiatowego zapewnia droga wojewódzka nr 367 prowadząca przez miejscowość Boguszów Gorce. Dalej do Grzęd trzeba kierować się na południe drogami lokalnymi (ul. Zachodnia, Wałbrzyska, Główna). Ruiny zamku Wojaczków położone są w środkowej części wsi, wśród łąk na wschód od zabudowań. By do nich dotrzeć najlepiej skierować się w boczną drogę pomiędzy budynkami nr 53 i 55. Tuż obok ruin znajduje się posesja o numerze 84.
Damian Dąbrowski,
Luty 2019r.
