Powiat wałbrzyski, gmina Głuszyca
(nazwa niemiecka Donnerau, Hornschloss, Kreis Waldenburg)
Zabytki w Grzmiącej
Do rejestru zabytków w Grzmiącej wpisano kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny p.w. Narodzenia NMP, drewniany, 1588r., 1649r., nr rej.: A/1751/1210 z 15.12.1964r.; zamek „Rogowiec” (ruina), XIV w., nr rej.: A/4189/675 z 30.03.1960r.; dom nr 66, obecnie ul. Spółdzielcza 2, 1736r., nr rej.: A/4190/1735 z 30.06.1966r. Ponadto w ewidencji zabytków znalazły się liczne domy mieszkalne i dwór (ul. Wiejska 29).
Początki zamku Rogowiec sięgają XIII wieku. Warownię wzniesiono na skalistym wzniesieniu o wysokości 870 m n.p.m. Zamek wraz z twierdzami Radosno, Grodno i Nowy Dwór pełnił funkcję linii umocnień południowej granicy księstwa świdnicko-jaworskiego. W latach 1292 i 1299 wzmiankowano kasztelana Reinsko (Reinczko) z Rogowca, dworzanina księcia Bolka I Surowego (zm.1301r.). W latach 1361-1374 warownią zarządzał ochmistrz dworu świdnickiego Mikołaj Bolcze. Po bezpotomnej śmierci księcia Bolka II Małego w 1368 roku wygasała linia Piastów świdnicko-jaworskich. Rogowiec należał do dóbr które w spadku otrzymała wdowa po władcy księżna Agnieszka z domu Habsburgów. W 1392 roku księżna wdowa zmarła. Zamek Rogowiec w tych okolicznościach został włączony do Czech. Pod czeskim panowaniem warownia straciła strategiczne, graniczne znaczenie i została przekazana we władania rodom prywatnym. W czasie wojen husyckich założenie obronne zostało zajęte i spustoszone przez buntowników. Odtąd warownia stała się siedzibą rycerzy-rozbójników trudniących się rozbojem, jak wspomniany w 1420 roku Franz Pogarell. Od 1429 roku Rogowiec przez kilkadziesiąt lat pozostawał w rękach przedstawicieli rodu von Schellendorf, także prowadzących rozbójniczą działalność. Porządek na tych obszarach przywróciły dopiero rządy króla węgierskiego Macieja Korwina. Na jego polecenie w 1483 roku Georg von Stein zdobył twierdzę i zniszczył jej obwarowania. Odtąd Rogowiec pozostaje w ruinie. W XVI wieku okoliczne włości obejmujące ruiny zamku nabyła rodzina von Hochbergów z Książa.
Ruiny zamku Rogowiec w połowie XIX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/515323,Grzmiaca,Zamek_Rogowiec_ruiny.html (dostęp: 9.06.2019r.)
Dojście do ruin zamku
Do dziś z zamku przetrwały fragmenty murów obwodowych oraz wież. Na kształt zamku wskazuje też ukształtowanie terenu. Warownia wzniesiona z kamienia łupanego składała się z zamku górnego, międzymurza i zamku dolnego. Zamek górny zbudowany na skalistym plateau miał kształt zbliżony do trójkąta. Na zachodnim krańcu twierdzy stała cylindryczna wieża – bergfried - o średnicy około 10 metrów. Niewielki dziedziniec otaczał mur. W pierwszej fazie budowy na dziedzińcu wzniesiono budynek mieszkalny założony na planie litery „L”. W drugiej fazie budowy wspomniany budynek zastąpiono wieżą mieszkalną, a obronę wzmocniono jeszcze dodatkową basteją wzniesioną w północno-wschodnim narożu. Na terenie międzymurza i zamku dolnego zidentyfikowano ślady zabudowań z czterech faz rozwoju zamku. Odkryto m.in. ślady murów obwodowych, dwóch baszt, czworobocznego budynku bramnego i wapiennika.
Pozostałości zamku górnego na przełomie XIX i XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/7804145,foto.html?idEntity=515323 (dostęp: 9.06.2019r.)
Obecny stan ruin zamku
Na terenie wsi Grzmiąca położonej u stóp wzgórza Rogowiec wzmiankowano w 1830 i 1845 roku wolne sołectwo. Wpisany do ewidencji zabytków jako dwór budynek pod adresem Wiejska 29 to zapewne dawna siedziba sołtysów. Obecnie budynek jest odnowiony w dobrym stanie technicznym, jednak całkowicie przekształcony. Nie posiada on żadnych cech zabytkowych i trudno wyjaśnić czemu widnieje we wspomnianej ewidencji ujęty jako dwór.
Grzmiąca znajduje się około 18 kilometrów na południowy-wschód od Wałbrzycha. Najkrótszy dojazd z Wałbrzycha zapewnia droga wojewódzka nr 381w kierunku Kłodzka, przebiegająca przez Głuszycę. Z Głuszycy do Grzmiącej prowadzi lokalna droga. Ruiny zamku Rogowiec położone są na wzgórzu na zachód od Grzmiącej. Przez wzniesienia na którym wznoszą się ruiny przebiega żółty szlak pieszy łączący Głuszycę ze schroniskiem PTTK „Andrzejówka”, znajdującym się w Rybnicy Leśnej. U podnóża zamku przy Skalnej Bramie (830 m n.p.m.) znajduje się skrzyżowanie szlaków pieszych. Poza wspomnianym żółtym przebiega tam czerwony Główny Szlak Sudecki oraz niebieski łączący Rybnicki Grzbiet i schronisko PTTK „Andrzejówka”.
Zamek Rogowiec okolice skalnej bramy
Źródło: https://polska-org.pl/7804146,foto.html?idEntity=515323 (dostęp: 9.06.2019r.)
Damian Dąbrowski,
Czerwiec 2019r.
Widoki z ruin zamku
