Powiat strzeliński, gmina Wiązów
(nazwa niemiecka: Gaulau, Kreis Ohlau)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1315r.
Rys historyczny i stan obecny:
Z 1405r. pochodzi dokument, który potwierdza sprzedaż przez Haska z Zabardowic 12 grzywien dochodu ze wsi Gułów. W szesnastym stuleciu majątek w wiosce przeszedł na własność rodziny von Sebottendorf. Jednym z posiadaczy Gułowa był zapewne Hans von Sebottendorf (zm.1591r.), którego płyta nagrobna znajduje się w miejscowym kościele. Kolejny przedstawiciel rodu, Abraham von Sebottendorf wraz z żoną Barbarą z domu Bilitz w 1612r. ufundował dzwon dla kościoła w Gułowie. Właścicielami wioski byli również zapewne: Abraham von Sebottendorf (zm.1700r.), pochowany w kościele w Gułowie i Ernst Wilhelm von Sebottendorf, fundator ołtarza Trójcy Świętej w tejże świątyni. W XVIII w. majątek w Gułowie przeszedł w ręce rodziny von Sandratzky. W 1820r. Karl von Sandratzky sprzedał posiadłość hrabiemu Hansowi Davidowi Ludwigowi Yorck von Wartenburg. Dwa lata później dobra włączono w skład majoratu Oleśnica Mała. Fideikomis wraz z majątkiem Gułów pozostał w rękach rodziny Yorck von Wartenburg do 1945r. W 1886r. posiadłością w Gułowie zarządzał inspektor Lerche. Majątek liczył 288ha, w tym 227ha pól uprawnych, 33ha łąk, 2ha pastwisk, 15ha lasów, a 11ha obejmowało gospodarstwo. W latach 1894-1921 jako dzierżawca dóbr o powierzchni 304ha wymieniany był Pan Friedrich Conrad. W 1930 i 1937r. majątek zarządzany był przez inspektora Schäfer. W tym czasie dobra liczyły 304ha, w tym: 286ha pól uprawnych, 2ha łąk, 5ha lasów, 11ha przypadało na ogród, drogi i podwórza gospodarcze. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątki wchodzące w skład majoratu Oleśnica Mała zostały znacjonalizowane. Folwark w Gułowie przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne, a dwór zmieniono w wielorodzinny budynek mieszkalny. Obecnie w dalszym ciągu pełni on funkcję mieszkalną i można go zobaczyć tylko z zewnątrz. Przy dworze pozostałości dawnego ogrodu. W pobliżu zrujnowany folwark, którego część zabudowań została w ostatnich latach wyburzona. Z zachowanych budynków szczególnie cenna jest oficyna, której początki sięgają XVI w.
Dwór
Ufundowany w XVIII w. przez rodzinę von Sandratzky, przebudowany na początku XX w. przez dzierżawcę majątku Friedrich Conrad. Budynek murowany z cegły, potynkowany, podpiwniczony, wzniesiony na rzucie prostokąta, parterowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami i powiekami, wykonanym z eternitu. Fasada (elewacja zachodnia) siedmioosiowa, z centralnym głównym wejściem. Elewacje boczne dwuosiowe, elewacje ogrodowa podobnie jak fasada siedmioosiowa. Budynek pozbawiony ozdobnych detali architektonicznych. Otwór drzwiowy i okna prostokątne. Wnętrza w układzie dwutraktowym, z centralną sienią. Pomieszczenia nakryte płaskimi i belkowymi stropami. W sieni zachowany kominek i oryginalne drewniane schody.
Zabytki w Gułowie
Do rejestru zabytków w Gułowie wpisano kościół filialny p.w. MB Krolowej Polski (22.03.1966r., nr rej.: 1592) oraz zespół dworski (13.10.1994r., nr rej.: 698/W/1-2): dwór – budynek nr 48, folwark, ogród i kamienny mur z bramą (dodatkowo osobny wpis z 27.12.1984r., nr rej.: 577/W). Ochrona konserwatorska niestety nie zabezpieczyła folwarku przed dewastacją i wyburzeniem. Dwór dobrze utrzymany przeszedł ostatnio remont elewacji, jednak nie wygląda zbyt reprezentacyjnie.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Gułowa zapewniają autobusy PKS kursujące z Oławy i Strzelina. Do Oławy można dotrzeć pociągiem, np. z Gliwic i Wrocławia. Dojazd do Strzelina możliwy jest między innymi dzięki autobusom z Wrocławia. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 w stronę Strzelina. Z tej ostatniej trasy za miejscowością Ośno należy skręcić w lewo w lokalną drogę do Gułowa. Dwór wraz z dawnym folwarkiem znajdują się na prawo od drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 145km. Samochód na miejscu można zostawić na poboczu głównej ulicy.
Damian Dąbrowski,
Styczeń 2012 r.
