Powiat górowski, gmina Góra
(nazwa niemiecka Gleinig, Kreis Guhrau)
Zabytki w Glince
Do rejestru zabytków w Glince zostały wpisane: kościół filialny p.w. św. Marcina (nr rej.: A/1116/812 z 9.12.1960r.), pałac (nr rej.: A/3490/1371 z 13.08.1965r.), brama wjazdowa (nr rej.: A/3490/1372 z 13.08.1965r.), dwie oficyny pałacowe: wschodnia i zachodnia (nr rej.: A/3491/2048 z 25.05.1972r.), park pałacowy (nr rej.: A/3492/1651A z 22.12.1998r.).
Ponadto w ewidencji zabytków uwzględniono m.in. kolejne zabudowania zespołu pałacowego: dwie obory i obora ze spichlerzem.
Miejscowość wzmiankowano w 1310 roku jako Glynko. W 1334 roku właścicielem Glinki został Piotr de Deyr, który zapoczątkował miejscową linię rodziny von Dyhrn, rządzącą majątkiem przez kilka następnych stuleci. W I połowie XVIII wieku dobra przeszły w ręce rodu von Stosch. Jednym z posiadaczy Glinki był pochowany w tutejszym kościele Georg Friedrich von Stosch (ur.1710r., zm.1783r.). W 1791 roku w Glince znajdował się katolicki kościół filialny, probostwo, szkoła, pański pałac, 2 folwarki, 10 gospodarstw kmieci, 14 wolnych zagrodników, 13 zagrodników omłockowych, 2 chałupników, 4 wiatraki, 2 inne domostwa. W sumie wieś liczyła 50 domów i 371 mieszkańców. Właściciel majątku pozostawał von Stosch. W kolejnym opisie miejscowości z 1830 roku wymieniono 51 domów, 2 folwarki, 377 mieszkańców, w tym 61 katolików, ewangelicką szkołę, katolicki kościół podległy parafii w Chróstach, gorzelnię, 4 wiatraki. Dobra rycerskie należały do barona von Stoscha. Nie posiadał on męskich potomków. Jego córka Helene wyszła za mąż za Gottloba Friedricha (Fritza) Konstantina barona von Stein (ur.1772r., zm.1844r.). Małżeństwo miało trójkę dzieci, z której przeżyło tylko jedno. Helene von Stein zmarła w 1808 roku przy porodzie. Jej jedyna córka Maria baronówna von Stein-Kochberg (zm.1876r.) w 1840 roku objęła posiadłość w Glince. W 1845 roku w miejscowości wzmiankowano 57 domów, 2 folwarki, 408 mieszkańców, w tym 79 katolików, ewangelicką szkołę działająca od 1780r., katolicki kościół filialny podległy parafii w Chróścinie, katolicką szkołę, 4 wiatraki, gorzelnię, 4 rzemieślników, hodowlę 1200 owiec merynosów. Maria von Stein-Kochberg poślubiła Carla Theodora von Zobeltitz (ur.1792r., zm.1878r.), majora z Gostynia koło Głogowa (obecnie powiat polkowicki). Jako właścicielka włości majorowa Maria von Zobeltitz wymieniana była w dokumentach do 1866 roku. Przed 1872 rokiem majątek w Glince przekazała synowi Otto von Zobeltitz (ur.1825r., zm.1882r.). W 1874 roku Otto von Zobeltitz ożenił się z Elisabeth z domu von Sommerfeld (ur.1845r.). Z małżeństwa na świat przyszło trzech synów Walther (ur.1877r.), Otto (ur.1879r.), Fritz (ur.1880r.). Starszy ziemski i rotmistrz Otto von Zobeltitz zmarł w 1882 roku. Wdowa siedem lat później wyszła za mąż za jego odległego kuzyna Fedora von Zobeltitz (zm. 1896r.). Pieczę nad majątkiem sprawował kurator były starosta Konrad von Roeder z Ligoty. W 1894 roku włości liczyły 552ha, w tym 381ha pól uprawnych, 69ha łąk, 7ha wód, 70ha lasów, 19ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Posiadano udziały w fabryce cukru i mleczarni w Górze. Między 1898 a 1902 rokiem rządy objął najstarszy z synów Walther von Zobeltitz. Po raz ostatni pojawia się on w księdze adresowej z 1912 roku. Majątek miał wtedy powierzchnię 549ha, w tym 381ha pól uprawnych, 70ha łąk, 2ha wód, 49ha lasów, 33ha pastwisk, 14ha parku, ogrodu, dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Żoną Walthera von Zobeltitz była Erna z domu von Lekow (ur.1892r., zm.1926r.). Przed 1917 rokiem, po śmierci męża, objęła zarząd nad dobrami. Pozostała ich właścicielką do 1926 roku. W 1925 roku poślubiła rozwodnika Ernsta Wilhelma Georga von Heydebrand und der Lasa (ur.1884r., zm.1963r.). Związek trwał krótko, rok później Erna zginęła od kuli wystrzelonej z rewolweru męża. Dziedzicem Glinki został jej syn z małżeństwa z Waltherem, Friedrich von Zobeltitz. Według dokumentów z lat 1930-1937 majątek liczył 549ha, w tym 395ha pól uprawnych, 83ha łąk, 1ha wód, 53ha lasu, 2ha ogrodu, 1ha parku, 14ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Folwarkiem zarządzał nadinspektor von Trzebiatowski, właściciel dóbr rycerskich Polanowice w powiecie górowskim. W rękach Friedrich von Zobeltitz majątek w Glince pozostał przynajmniej do 1937 roku. Posiadał on także udziały w cukrowni, młynie parowym i mleczarni w Górze. W gospodarstwie dominowały duże uprawy okopowe.
Pałac przed ostatnią przebudową, stan na początku XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/6901375,foto.html?idEntity=511937 (dostęp: 14.11.2022r.)
Rezydencja po rozbudowie, widok od strony parku, stan z I połowy XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/3546952,foto.html?idEntity=511937 (dostęp: 14.11.2022r.)
Rezydencja i jej otoczenie w 2021 roku
Późnobarokowy pałac został ufundowany w II połowie XVIII wieku. W następnym stuleciu przekształcony w stylu klasycystycznym. W I połowie XX wieku dla rodziny von Zobeltitz rozbudowany i przebudowany w stylu neobarokowym. W efekcie powstał budynek o skomplikowanej bryle, z pierwotnym korpusem założonym na planie prostokąta oraz dodatkowym prostopadłym skrzydłem, łącznikiem między nimi i wydatnymi ryzalitami. Pałac podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z użytkowym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z lukarnami. Fasada z głównym wejściem umieszczonym w centralnym ryzalicie, zwieńczonym wysokim szczytem o spływach wolutowych. Elewacje dzielone pilastrami, okna w opaskach, nad częścią z nich resztki nadokienników.
Pałac w Glince w 2020 roku
Po 1945 roku folwark wraz z pałacem został przekazany w użytkowanie Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu w Glince. Rezydencja szybko ulegała dewastacji. Już w 1954 roku w budynku prowadzono pierwsze prace remontowe. Następnie dokonano adaptacji części pomieszczeń na parterze, w których około 1960 roku urządzono przedszkole i żłobek. W większości pałacu znajdowały się biura i mieszkania pracowników PGR-u. Mimo kolejnego remontu wykonanego w 1962 roku już trzy lata później stan obiektu określono jako zły. W skutek zaniedbań pękały ściany i stropy. Uszkodzone były dachy i system odprowadzania wody co skutkowało degradacją elewacji. Po przekształceniach w 1977 roku zabudowania należały do Zakładu Rolnego Glinka wchodzącego w skład Kombinatu Rolnego Naratów. Kolejny zarządca w latach 1984-1987 bez konsultacji ze służbami konserwatorskimi przeprowadził następny remont, m.in. dokonując adaptacji przyziemia na stołówkę. Po upadku PGR-u w latach 90. XX wieku majątek znalazł się w gestii Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jej rządy doprowadziły jedynie do wysiedlenia budynku. Pałac na początku XXI wieku był mocno zdewastowanym pustostanem z licznymi ubytkami w dachu. Następnie agencja oddała zabytek w dzierżawę. Brak opieki nad pałacem i wykonywania zaleceń konserwatorskich doprowadził do zerwania dzierżawy w 2015 roku. W kolejnych latach rządowe agencje próbowały sprzedać zrujnowany budynek. W międzyczasie jedna z oficyn (mimo wpisu do rejestru zabytków) została wyburzona. Rozebrano także część zabudowań dawnego folwarku. Położony na wschód od pałacu park jest zaniedbany i mocno zarośnięty samosiejkami oraz podszytem. Rośliny powoli pochłaniają również ruinę rezydencji. Wejście do wnętrz jest bardzo ryzykowne, ze względu na zawalenie części dachu i stropów. Najciekawszym elementem założenia jest obecnie piękna kuta brama wjazdowa z charakterystycznym sobolem na szczycie.
Zrujnowane wnętrza pałacu w 2020 roku
Glinka położona jest około 7 kilometrów na północ od Góry. Z miasta powiatowego dojazd DW 323 w kierunku Leszna. Trasa ta prowadzi przez środek Glinki. Zespół pałacowy znajduje się w centrum miejscowości, na wschód od DW323.
Dokładna lokalizacja zrujnowanego pałacu:
51.708056100011135, 16.52413349607493
Damian Dąbrowski,
Listopad 2022r.
Kościół p.w. św. Marcina i jego otoczenie
