Powiat oleśnicki, gmina Syców
(nazwa niemiecka: Görnsdorf, Kreis Groß Wartenberg)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1266r.
W siedemnastym stuleciu majątek w Gaszowicach był własnością rodu von Studnitz. Kaspar Adam von Studnitz (ur.1649r., zm.1708r.) z Gaszowic koło Sycowa był małżonkiem Marii Magdaleny z domu von Blacha. W XVIII w. dobra przeszły na własność rodziny von Prittwitz. W rękach przedstawicieli tego rodu pozostały do połowy XIX w. W 1871r. majątek w Gaszowicach nabył hrabia Georg von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin właściciel majoratu Ober Stradam (Stradomia Górna). Posiadłość należała do niego co najmniej do 1905r. Kolejnym właścicielem majątku liczącego w 1909r. 626ha był Friedrich von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin. Dobra należały do niego przynajmniej do 1921r., następnie przeszły na własność starosty powiatu sycowskiego Detleva von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin (ur.1879r.). W 1930 i 1937r. Friedrich von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin dzierżawił od swojego krewniaka posiadłość w Gaszowicach (606ha). Po drugiej wojnie światowej dobra zostały znacjonalizowane.
Dwór
Ze względu na brak materiałów źródłowych historia dworu w Gaszowicach pozostaje dla nas zagadką. Budynek prawdopodobnie został wzniesiony w XVIII lub w pierwszej połowie XIX w. przez rodzinę von Prittwitz, do której przez ponad sto lat należała miejscowość. Kolejni właściciele majątku, przedstawiciele rodu von Reinersdorff-Paczensky und Tenczin posiadali inne rezydencje (Stradomia Górna, Komorzno). Za ich rządów budynek w Gaszowicach mógł pełnić rolę siedziby zarządcy dóbr. Dwór został zniszczony w końcowej fazie drugiej wojny światowej bądź w latach powojennych. Obecnie z zespołu dworskiego w Gaszowicach pozostał park oraz czworaki i zabudowania gospodarcze dawnego folwarku. Po samym dworze nie ma śladu. Wygląd budynku możemy opisać na podstawie przedwojennych fotografii. Dwór był budynkiem murowanym, potynkowanym, wzniesionym na planie prostokąta, podpiwniczonym, dwukondygnacyjnym, nakrytym dachami dwuspadowymi o niewielkim nachyleniu. Dłuższe elewacje były siedmioosiowe, zamknięte ryzalitami. Od strony ogrodu znajdował się dwukondygnacyjny drewniany ganek. Elewacje ozdabiało boniowanie pozorne, wydatny gzyms między kondygnacjami i proste nadokienniki. Układ wnętrz trudno opisać, położenie wejścia do dworu, sugeruje, że na osi budynku znajdowała się sień i zapewne klatka schodowa.
Zabytki w Gaszowicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Gaszowicach.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Gaszowic zapewniają autobusy PKS kursujące między innymi z Kępna, Oleśnicy, Sycowa i Wrocławia. Z Górnego Śląska najlepiej wybrać wariant dojazdu z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Bielany Wrocławskie, a następnie trasą E67 (S8) w stronę Sycowa. Gaszowice leżą przy tej drodze, zespół dworski znajduje się na prawo od niej. Odległość: w jedną stronę około 215 km. Na miejscu samochód można zaparkować tuż obok parku.
Damian Dąbrowski,
Listopad 2011 r.
