Powiat strzeliński, gmina Strzelin
(nazwa niemiecka: Geppersdorf, Kreis Strehlen)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1316r.
Od czternastego wieku wioska należała do klasztoru cystersów w Henrykowie. W XVI wieku w Gębczycach został wzniesiony dwór, pełniący funkcję letniej rezydencji. Jeszcze w szesnastym stuleciu miejscowość przeszła w ręce rodziny von Czirn. W 1783r. właścicielem Gębczyc była rodzina von Sandrasky. Kolejnymi właścicielami dóbr byli: hrabia Pelet-Narbonne (od 1845r.), Alexis Mätzke (1886r.). W 1887r. posiadłość liczącą 540ha nabył baron Heinrich von Thielmann. Przed 1894r. dobra odziedziczył baron Adolf von Thielmann z Jakubowic i Klucznika, w powiecie niemodlińskim. W 1894r. zarządcą majątku był Fritz Strach, a w 1902 i 1905r. niejaki Hoffmann. W 1912r. posiadłość o powierzchni 540ha należała do spadkobierców barona Adolfa von Thielmanna. W tym czasie 350ha dzierżawił Karl Zimmer. W 1921r. dziedzice Adolfa von Thielmanna wydzierżawiali 300ha Hubertowi Jänecke. W 1927r. rodziny von Thielmann sprzedała posiadłość Rudolfowi Fischerowi. Pod jego zarządem następuje szybki upadek gospodarstwa, jeszcze w 1930r. liczącego 450ha, a w 1937r. już tylko 260ha. W rękach rodziny Fischer dobra pozostały do końca drugiej wojny światowej, następnie zostały znacjonalizowane.
Pałac
Pierwotnie późnorenesansowy dwór wzniesiony w XVI wieku, wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany: pierwsza połowa XVII w., XVIII w., około połowy XIX w. Budynek murowany z kamienia i cegły, potynkowany, pierwotnie wzniesiony na planie prostokąta, po dobudowaniu w XVIII w. skrzydła zachodniego rzut pałacu przypomina literę „T”. Rezydencja częściowo podpiwniczona, dwukondygnacyjna, nakryta dachami cztero- i trzyspadowymi. Fasada (elewacja wschodnia) siedmioosiowa, o nieregularnym układzie otworów okiennych, z centralnym głównym wejściem, po bokach którego w arkadowych niszach umieszczono renesansowe, piaskowcowe hermy jońskie. Elewacje budynku częściowo zachowały ozdobne sgraffito. Pomiędzy kondygnacjami gzyms. Okna w prostokątnych opaskach, kamiennych i wykonanych w tynku. Układ wnętrz trzytraktowy, z centralną sienią i klatką schodową. Część pomieszczeń parteru i piwnice nakryte sklepieniami kolebkowymi i kolebkowymi z lunetami, w pozostałych pomieszczeniach płaskie stropy.
Od zachodu do pałacu przylega dziewiętnastowieczny park krajobrazowy. W parku dominuje drzewostan liściasty, między innymi: dęby, kasztanowce, lipy. Przed frontem pałacu otwiera się dziedziniec gospodarczy. Wokół niego ruiny budynków folwarku, wzniesionych z kamienia i cegły w XIX w. i początkach XX w., między innymi: stodoły, stajnie, obora, spichlerz.
Zabytki w Gębczycach
Do rejestru zabytków w Gębczycach wpisano pałac (12.04.1966r., nr rej.: 1629). W rejestrze nie znalazł się park oraz zabudowania dawnego folwarku. W tej sytuacji wyburzenie zrujnowanych budynków jest tylko kwestią czasu.
Informacje praktyczne i dojazd
Dojazd komunikacją publiczną do Gębczyc jest bardzo trudny. Do miejscowości bardzo rzadko dojeżdżają autobusy PKS ze Strużyny, Strzelina i Ziębic. Do samego Strzelina z Górnego Śląska najłatwiej dotrzeć pociągiem z przesiadką we Wrocławiu. Podróżującym samochodem proponuję jechać autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK395 w stronę Ziębic. Z tej ostatniej trasy za miejscowością Szczodrowice należy skręcić w lewo w lokalną drogę prowadzącą do Gębczyc przez Biały Kościół. Park i pałac znajdują się na lewo od drogi. Odległość: z Gliwic w jedną stronę około 160 km. Samochód można zostawić przy wjeździe na teren dawnego folwarku.
Damian Dąbrowski,
Październik 2011 r.
