Powiat dzierżoniowski, gmina Dzierżoniów
(nazwa niemiecka: Endersdorf, Kreis Reichenbach)
Rys historyczny i stan obecny:
W 1830 roku właścicielką majątku w Jędrzejowicach była hrabina von Fürstenberg, z domu hrabianka von Schlabrendorf. W miejscowości wzmiankowano 27 domostw, pańską siedzibę, folwark, 162 mieszkańców, w tym 77 katolików, wiatrak i browar. Ewangelicy należeli do kościoła w Tuszynie, a katolicy podlegali parafii w Kiełczynie. W 1845 roku dobra rycerskie posiadał Pan Braulik. W Jędrzejowicach znajdowało się 28 domów, pański dom, folwark, gorzelnia i browar. Wioska liczyła 192 mieszkańców, w tym 76 ewangelików. Pan Braulick wymieniany był w księgach adresowych dotyczących Jędrzejowic do 1861 roku. Pomiędzy 1861 a 1865 rokiem majątek nabył baron von Münchhausen. W 1872 roku posiadłość należącą do Hilmara Adolpha von Münchhausena z Szalejowa Dolnego koło Kłodzka (Nieder Schwedeldorf, Kreis Glatz) dzierżawił (Karl) von Löbbecke auf Költschen (z Kiełczyna). Pomiędzy 1872 a 1876 rokiem majątek w Jędrzejowicach ostatecznie przejął wspomniany wyżej dzierżawca. W 1886 roku właścicielem dóbr rycerskich był Karl von Löbbecke z Kiełczyna. Powierzchnia włości wynosiła 179ha, w tym 104ha pól uprawnych, 14ha łąk, 1ha pastwisk, 58ha lasów, 2ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Na folwarku hodowano 8 koni, 53 sztuki bydła rogatego, w tym 1 krowę, 280 sztuk owiec. Przed 1894 rokiem majątek otrzymał w spadku Hugo von Löbbecke (zm.1901r.) z Żelazna (Nieder Eisersdorf) koło Kłodzka. Po śmierci Hugona von Löbbecke włości w Żelaznie, Jędrzejowicach i Kiełczynie odziedziczył Siegfried von Löbbecke. W 1905 roku dobra w Jędrzejowicach liczyły 179ha, w tym 110ha pól uprawnych, 18ha łąk, 24ha lasów, 18ha sadów owocowych, 9ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Zajmował się nimi generalny pełnomocnik nadinspektor Lange z Kiełczyna. Siegfried von Löbbecke utworzył majorat Żelazno (Majoratsherrschaft Eisersdorf), obejmujący w powiecie dzierżoniowskim majątki w Jędrzejowicach (Endersdorf) Kiełczyn i Tuszyn (Hennersdorf) o powierzchni łącznej 609ha. Pozostał jego właścicielem przynajmniej do 1930 roku. W 1930 roku dobra w Jędrzejowicach dzierżawił Fritz Günther von Tschirschky und Bögendorff in Költschen (zamieszkały w pałacu w Kiełczynie). Posiadłość liczyła 180ha, w tym 104ha pól uprawnych, 15ha łąk, 58ha lasów, 2ha sadów, 1ha dróg i podwórzy gospodarczych. Folwarkiem zarządzał inspektor Max Blauke. W 1937 roku dobra rycerskie Jędrzejowice należały do Pani Ingeborgi von Davier, z domu von Löbbecke. Powierzchnia włości wynosiła 148ha, w tym 90ha pól uprawnych, 12,25ha łąk i pastwisk, 42,5ha lasów, 1,25ha sadów, 2ha dróg, podwórzy i innych użytków. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek przejęło państwo polskie. Niestety nie znane są losy dworu w Jędrzejowicach po drugiej wojnie światowej. Budynek zapewne jednak pełnił funkcje mieszkalne. Na portalu http://dolny-slask.org.pl można znaleźć zdjęcia zabytku z 2006 roku, m.in. w tym miejscu http://dolny-slask.org.pl/609780,foto.html?idEntity=515832 Na zdjęciach widać, że dwór nie był już użytkowany. Opuszczony budynek miał niewielkie uszkodzenia połaci dachowych, brakowało również fragmentów rynien, zaczęły odpadać tynki zewnętrzne. Pomiędzy 2006 a 2013 roku ostatecznie dach uległ zawaleniu i zabytek zamienił się w ruinę. Na południe od dworu znajduje się dawny dziedziniec gospodarczy. Jego wschodnią pierzeję zamyka oficyna (nr 18) wykorzystywana jako budynek mieszkalny oraz zrujnowany budynek gospodarczy. Kolejne doprowadzone do ruiny zabudowania tworzą południową i zachodnią pierzeję dziedzińca pofolwarcznego.
Stan zabytku w czerwcu 2013 roku
Dwór
Niewielka klasycystyczna rezydencja została wzniesiona na przełomie XVIII i XIX wieku. Siedzibę pańską wzmiankowano już w 1830 roku. Budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie prostokąta, parterowy, posiadał użytkowe poddasze i nakryty był dachem naczółkowym z wydatną wystawką na osi fasady. Fasada (elewacja południowa) dziewięcioosiowa, z centralnym głównym wejściem, zaakcentowanym wystawką. Elewacja boczna trzyosiowa. Elewacje zachowały skromny detal: wieńczący gzyms ząbkowy oraz resztki boniowania części centralnej fasady. Po zawaleniu się dachu w ostatnich latach zniszczeniu uległy wnętrza budynku i praktycznie rozpadł się północny mur obwodowy. Katastrofalny stan budynku w okresie wegetacji w znacznym stopniu maskuje gęsta roślinność. Od północy do dworu przylega zamieniony w zaniedbany las dawny ogród. Znajduje się w nim zarośnięty staw. Według informacji uzyskanej od mieszkanki miejscowości zachwianie stosunków wodnych w wiosce oraz złe odprowadzenie wód opadowych z nowo wykonanej jezdni prowadzi do zalewania zabudowań.
Ruiny dworu w październiku 2017 roku
Zabytki w Jędrzejowice
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Jędrzejowicach. W ewidencji zabytków znalazł się zespół dworski: dwór (nr 19), oficyna (nr 18), świniarnia, dwie stodoły, dwie obory, stajnia oraz park dworski.
Informacje praktyczne i dojazd
Niestety dojazd komunikacją publiczną do Jędrzejowic nie jest możliwy. Podróżującym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Brzezimierz, następnie DK396 do Strzelina i dalej DK39 do Łagiewnik. W Łagiewnikach należy skierować się na trasę nr 384 (ul. Jedności Narodowej), z której w miejscowości Mniowie trzeba skręcić w prawo w lokalną drogę prowadzącą do Jędrzejowic przez Janczowice, Jaźwinę. Zespół dworski znajduje się na południowo-wschodnim krańcu wioski, na wschód od drogi do miejscowości Wiry. Odległość: w jedną stronę z Gliwic około 185km, z Wrocławia około 50km. Samochód można zaparkować w bocznej ulicy prowadzącej na teren folwarku, praktycznie w bezpośrednim sąsiedztwie zrujnowanego dworu.
Damian Dąbrowski,
Maj 2015 r., aktualizacja październik 2017r.