Powiat brzeski, gmina Grodków
(nazwa niemiecka: Endersdorf, Kreis Grottkau)
Rys historyczny i stan obecny:
Z długiej, sięgającej średniowiecza, historii Jędrzejowa przetrwało niewiele informacji. Pierwsza wzmianka o wsi, z 1391 r., dotyczy kościoła p.w. św. Mikołaja. Według tradycji osada należała do zakonu krzyżackiego, niestety zachowane dokumenty nic o tym nie wspominają. Pierwsze pewne informacje o właścicielach pochodzą z XVIII stulecia, kiedy to Jędrzejów należał do rodziny von Gilgenheim, być może z tego okresu pochodził prostokątny pałac, przebudowany i rozbudowany w latach 1882-83 na zlecenie Herryego von Francken-Sierstorpff. Nowy pałac wzniesiony w stylu neogotyckim różnił się znacznie od wcześniej wznoszonych na Śląsku neogotyckich rezydencji. Pałac w Jędrzejowie poza elementami typowymi dla neogotyku angielskiego posiada wiele detali charakteryzujących neogotyk francuski i niemiecki. Ten piękny obiekt szczęśliwie uniknął zniszczeń w czasie drugiej wojny światowej, a w Polsce Ludowej został zagospodarowany jako dom pomocy społecznej. Takie wykorzystanie zabytku okazało się nadzwyczaj trafione, Dom Pomocy mieści się do dnia dzisiejszego w jędrzejowskiej rezydencji, a zadbany pałac oraz park świadczą, że jest dobrym gospodarzem.
Pałac neogotycki, murowany z kamienia i cegły, potynkowany, podpiwniczony, wzniesiony na nieregularnym planie, składa się z korpusu w kształcie zbliżonym do prostokąta i prostopadłego skrzydła bocznego, zakończonego okrągłą wieżą. Obiekt nakryty płaskimi dachami, o fasadzie z asymetrycznie umieszczoną czworoboczną, czterokondygnacjową wieżą, spinającą siedmioosiową trzykondygnacyjną część budynku, z niższą, dwukondygnacjową, mieszczącą salę balową. Główne wejście usytuowane w wieży, poprzedzone jednoarkadowym podcieniem. Skrzydło boczne dwukondygnacjowe, z wejściem w asymetrycznie umiejscowionej loggii. Bryła pałacu bogato zdobiona krenelażem, wieżyczkami, arkadowymi fryzami, wykuszami, ryzalitami, loggiami, oknami o ostrołukowym wykroju. Pałac otoczony parkiem oraz tarasami z rzeźbami i fontannami. W pobliżu również budynki gospodarcze z II połowy XIX wieku. Budynek w dobrym stanie technicznym, ze względu na pełnione funkcje może być zwiedzany z zewnątrz.
Informacje praktyczne i dojazd:
Do Jędrzejowa można dojechać komunikacją publiczną, wymaga to jednak kilku uciążliwych przesiadek. Najlepiej dojechać pociągiem do Opola, gdzie należy się przesiąść w PKS do Grodkowa, następnie z Grodkowa do Jędrzejowa trzeba jechać kolejnym PKS-em, kilkanaście kursów w dni robocze. Ewentualnie można spróbować dojazdu przez Nysę, jednak na trasie Nysa – Jędrzejów PKS-y rzadko kursują. Samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4, do węzła Przylesie, dalej DK 401 do Grodkowa, skąd DK 385 do Ziębic prowadzi przez Jędrzejów. W jedną stronę około 135 km. Na miejscu samochód można zostawić na niewielkim parkingu przed Domem Pomocy Społecznej lub zaparkować na poboczu drogi przy pobliskich zabudowaniach gospodarczych.
Damian Dąbrowski,
Sierpień 2009r.
