Powiat średzki, gmina Udanin
(nazwa niemiecka Jerschendorf, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Jarosławiu
Do rejestru zabytków w Jarosławiu zostały wpisane:
- kościół filialny p.w. NMP, Xiv. , 1710r. nr rej.: A/1125/615/L z 28.12.1988r.
- cmentarz przykościelny, nr rej.: A/1139/903/L z 16.02.1990r.
- zespół pałacowy i folwarczny, 2 poł. XIX w. - pocz. XX w., nr rej.: A/2717/987/L z 21.10.1993r.: pałac, park, folwark: dom mieszkalny nr 2, dom mieszkalny nr 4, dom mieszkalny nr 5, 2 stodoły, stajnia (obora), budynek gospodarczy (warsztat), kuźnia, wozownia.
Miejscowość wzmiankowano w 1345r. jako Jerlandsdorf i villa Jeroslai. Na początku XVIII wieku Jarosław należał do rodu von Seidlitz. W 1830 roku właścicielem dóbr rycerskich był porucznik Deutschmann. W wiosce wzmiankowano pałac, wiatrak i gorzelnię. W 1845r. majątek znajdował się w rękach wdowy Heyer z domu Lange. W miejscowości znajdował się pałac, ewangelicka szkoła, wiatrak, gorzelnia, hodowla 1100 owiec merynosów. W drugiej połowie XIX wieku właściciele dóbr często się zmieniali. W księgach adresowych wymieniono: w 1856 i 1861 roku Weigmanna, w 1866 roku Gottlieba Bunzela, w 1872 1886 roku Ericha Wuthe. Przed 1894r. majątek w spadku przejęła wdowa Hedwig Wuthe, z domu Ehrhart, mieszkająca w Jaworze. W latach 1902-1907 właścicielem posiadłości był Bolko hrabia von Hasslingen zwany Schickfus. W 1907 roku włości nabył Oskar Scheibke. Kapitan Oskar Scheibke pozostał właścicielem majątku przynajmniej do 1937 roku. Dobra rycerskie Jarosław liczyły 200,2ha, w tym 154ha pól uprawnych, 7,5ha łąk, 24,4ha pastwisk, 1ha stawów, 2,5ha lasu, 2ha parku, 1ha ogrodu, 7,8ha dróg, podwórzy i innych użytków.
Pałac w Jarosławiu wzmiankowano w 1830 i 1845r. Obecny budynek został wzniesiony około 1860r. w miejscu starszej siedziby. Pałac murowany, potynkowany, założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym z powiekami. W fasadzie główne wejście umieszczono w ryzalicie pozornym, zwieńczonym półokrągłym naczółkiem. Wejście poprzedza drewniany ganek, do którego prowadza kamienne schody. Układ wnętrz trzytraktowy. Na parterze centralny, obszerny hall. Częściowo zachowana oryginalna stolarka okienna i drzwiowa, w jednej z sal kominek, w niektórych pomieszczeniach stropy z dekoracją stiukową. Do pałacu przylega niewielki park, z częściowo zachowanym starodrzewem. Fasada rezydencji skierowana na dziedziniec folwarczny, otoczony z pozostałych trzech stron zabudowaniami mieszkalnymi dla pracowników i budynkami gospodarczymi.
Po 1945 roku majątek przejęło państwo polskie. Folwark wraz z rezydencją przekazano Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu Udanin. Pałac wykorzystywano jako wielorodzinny budynek mieszkalny, a w części pomieszczeń ulokowano biura. Obecnie zespół pałacowo-folwarczny jest własnością spółki „Jarobo". Dawna rezydencje wydaje się nieużywana. Być może w kilku pomieszczeniach znajdują się biura przedsiębiorstwa. Budynek zabezpieczono przed wejściem osób postronnych.
Jarosław położony jest około 15 kilometrów na południe od Środy Śląskiej. Dojazd z miasta powiatowego drogami lokalnymi przez Ciechów, Cesarzowice, Piersno i Sambórz. W pobliżu Jarosławia znajduje się węzeł na autostradzie A4 o tej samej nazwie co miejscowość. Zespół pałacowo-folwarczny położony jest na północnym krańcu Jarosławia, przy drodze do Ujazdu Górnego.
Damian Dąbrowski,
Maj 2020r.
